Tải FREE sách Văn Học Việt Nam Thế Kỷ XIX Tiền Bán Thế Kỷ XX 1800 – 1945 PDF

LỜI NHẮN GỞI

Quyển « Văn-học Việt-Nam thế-kỷ XIX, tiền-bán thế-kỷ XX » đây, lẽ dĩ nhiên không phải là một sáng-tác-phẩm mà nó chỉ là một tập sách biên khảo nho nhỏ để giúp cho các bạn học sinh nam-nữ xa gần có một ý-niệm tổng-quát về một giai đoạn lịch sử văn-học nước nhà: Giai đoạn từ thế-kỷ 19 đến tiền-bán thế kỷ 20 (1802-1945), nghĩa là từ thời cực thịnh của văn Nôm đến khoảng vươn cao của văn chương Quốc-ngữ.

Bởi vậy, sau khi biên khảo tập sách nhỏ này, Vũ-Hân tôi chỉ có 2 điều ước mong rất cụ-thể:

1. Ước mong thứ nhất: Cố-gắng làm sao cho tập sách nhỏ này được ra mắt bạn đọc bốn phương nhất là để nó được đến với các bạn học sinh nam nữ hiện tại ở bậc Trung-Học đệ-nhị-cấp, đang hằng ngày cắp sách đến trường hoặc đến với các bạn ở nhà « tự-học », hầu giúp cho họ có thêm chút ít tài liệu về văn chương đất nước trong khi tra khảo học tập làm bài hoặc soạn bài.
2. Ước mong thứ hai: Làm sao cho tập sách nhỏ này được các bạn Giáo-sư đồng-nghiệp khắp nơi chú ý đến để nếu có thể, được các bạn góp phần xây dựng thêm cho, nghĩa là Vũ-Hân tôi rất chân thành mong được các bạn góp thêm ý kiến hoặc chỉ giáo cho những điểm sai lệch và thiếu sót mà soạn giả không thể nào tránh khỏi trong khi biên soạn. Và đồng thời cũng rất mong quý bạn đồng nghiệp giới thiệu tập tài liệu nhỏ này với những học trò của quý bạn, khuyên họ nên xem tập sách này như là một phần nào về tài liệu văn chương Việt-Ngữ để họ có thể dùng đó mà soạn những bài giải đáp, những câu hỏi về giảng-văn cũng như về luận văn mà quý bạn sẽ ra cho họ.

Tóm lại, nếu 2 điều ước mong trên được thực-hiện hoàn toàn thì kẻ « lược khảo » tập « Văn học Việt Nam thế kỷ XIX, tiền-bán thế kỷ XX » nầy lẽ tất nhiên sẽ vô cùng vui sướng.

Tuy nhiên, trước khi kết thúc mấy dòng nhắn gởi trên đây, Vũ-Hân tôi xin nguyện mãi mãi ghi ơn các bậc thầy đã dày công rèn luyện tôi về môn Việt-ngữ cách đây trên 20 năm đã gây cho tôi một ý thức sâu đậm về nền văn chương đất nước. Bên cạnh đó tôi cũng không bao giờ dám quên ơn các bậc học-giả, các vị giáo-sư đàn anh, vì nhờ những tài liệu về văn học rất uyên-thâm của quý-vị mà tôi đã hằng ngày nghiên-cứu, tìm tòi học tập thêm để trong một thời gian « góp gió thành bão » mới có thể biên soạn ra được tập sách cỏn con này…

Đến đây tôi không còn dám dài dòng nhắn gởi nữa, chỉ kính mong các thầy của tôi trước kia hiện còn sống hoặc đã quá vãng, mong các bậc học giả, các bậc giáo sư đàn anh thông cảm cho… và cuối cùng cũng rất mong các bạn học-sinh xa gần nên tìm đến với tôi, tìm để thông cảm tôi qua mấy chương sách nhỏ sắp bắt đầu lược trình kế tiếp theo đây…

Đà-nẵng, đầu hè năm Đinh-Mùi (1967) Người soạn sách VŨ-HÂN

---

CHƯƠNG MỞ ĐẦU: MỘT ÍT KHÁI-NIỆM VỀ 2 VẤN ĐỀ VĂN-HỌC VÀ VĂN-HỌC-SỬ

I. NHẬN ĐỊNH SƠ LƯỢC VỀ DANH TỪ VĂN-HỌC

A) Văn học là gì?

• Đối với nền cổ học Trung Hoa, nhất là với học thuyết Khổng Mạnh:
  • « Văn » là vẻ đẹp (đầy màu sắc), điều hay (thâm thúy, cao xa).
  • « Văn học » là một trong tứ khoa mà các môn đệ Khổng Tử cần phải trau dồi: văn, hạnh, trung, tín.
  • « Hạnh, Trung, Tín » thuộc phần tư cách đạo đức, còn « văn » thì thuộc về mặt trí tài.
  • Kẻ nào thấu triệt quán xuyến về « văn » thì được gọi là văn nhân thức giả.

B) Quan niệm về văn học của người Trung Hoa trước kia

Qua thời Dân Quốc (Trung Hoa Dân Quốc), vấn đề văn học được quan niệm bằng hai cách khác nhau:

1. Phái học giả vào thời kỳ đầu:
   • Quan niệm: Văn học tức là dùng văn tự ghi chép lại mọi tư tưởng, mọi lý luận, phép tắc, v.v…
   • Theo họ, văn tự học, bách gia chư tử triết học, sử học, lý học, v.v… đều được gọi là văn học.
   • Quan niệm này giống với quan niệm của các học giả thời phong kiến: « Trước ư trúc, bạch vị chi văn ; luận kỳ pháp thức vị chi văn học » (viết trên tre, lụa thì gọi là văn ; bàn đến phép tắc của nó thì gọi là văn học).
2. Phái học giả về sau này:
   • Chịu ảnh hưởng các tư trào Âu Mỹ nên quan niệm có giới hạn hơn.
   • Quan niệm: Chỉ những tác phẩm nào bao hàm ý vị nghệ thuật, chuyên tả tình cảm, tưởng tượng, phô bày cảm giác, cảm xúc mới được gọi là văn học.
   • Các loại sách về kinh học, triết học, lý học và danh tác cổ văn mang nặng tư tưởng về vũ trụ, nhân sinh, đạo đức không được xem là văn học.
   • Chỉ có thi ca, từ phú, tân văn, tiểu thuyết, kịch tuồng, bút ký, v.v… mới được mệnh danh là văn học.

C) Quan niệm về văn học của người Việt-Nam ta ngày nay

• Ảnh hưởng từ trào Đông, Tây, kim cổ ngày càng sâu rộng, quan niệm về 2 chữ văn học cần phải được mới mẻ và xác đáng hơn.
• Môn quốc văn được đề cao và sẽ chiếm địa vị quan trọng.
• Các yếu tố mà trước kia đặt nặng cho văn học như: học qui, khoa cử, từ chương, cú pháp, Hán văn, tam giáo (Nho, Thích, Lão), v.v… đều không phải là phần cốt yếu của văn học nữa.
• Phần cốt yếu của văn học Việt Nam là các sáng tác phẩm bằng quốc âm, tức là những áng danh tác bằng văn nôm trước kia hay bằng chữ quốc ngữ về sau này.
• Kho tàng Hán văn quí báu của tiền nhân để lại không thể liệt nhập vào lĩnh vực của văn học Việt Nam được, vì nền văn học một quốc gia không thể xây dựng bằng văn tự nước ngoài. Nó chỉ đáng xem như là những tài liệu quí giá để giúp ta soi sáng, tìm hiểu các tác giả, các tác phẩm bằng văn nôm ngày trước.
• Tóm lại, hai chữ văn học của ta ngày nay cần phải nhận định với 3 ý nghĩa dưới đây:
  1. Văn học của một quốc gia là toàn thể những công trình sáng tác về văn vần cũng như văn xuôi viết bằng tiếng mẹ đẻ của quốc gia ấy.
  2. Nó không chỉ là thi ca, tiểu thuyết, kịch tuồng, ký sự mà còn phải bao quát tất cả công trình về triết lý, sử ký, khoa học xây dựng có nghệ thuật, có kiến trúc mỹ lệ gây được nhiều hứng thú văn chương tuyệt vời.
  3. Văn học còn có nghĩa là một khoa học, một khoa nghiên cứu về các tác phẩm văn chương mỹ lệ tuyệt vời nói trên.

II. NHẬN ĐỊNH SƠ LƯỢC VỀ KHOA VĂN HỌC SỬ

A) Văn học sử là gì? Vài dòng nhận xét về văn học sử nước Tàu và nước Pháp

• Văn học sử là: lịch sử tổng quát về các thời đại văn học, tiểu sử các tác giả và sự nhận định giá trị về nội dung cùng hình thức các tác phẩm tiêu biểu nhất của họ.
• Ở Pháp:
  • Khoa văn học sử phát minh từ hơn một thế kỷ nay và tiến theo sự tiến bộ của sử học.
  • Xưa kia, chỉ là những áng văn phê bình mang nặng tâm khí và thiên kiến.
  • Đầu thế kỷ XIX, các học giả đổi mới lối phê bình cũ, làm việc theo phương pháp khoa học (tìm tòi sự thực về giá trị tác phẩm, cuộc đời tác giả, hoàn cảnh xã hội, gạt bỏ chủ quan).
  • Môn phê bình văn học chính thức thành khoa văn học sử.
  • Sainte-Beuve là nhà văn học sử đầu tiên có công xây đắp nền móng cho tòa lâu đài văn học sử Pháp.
• Ở Trung Hoa:
  • Nền văn học đã thành qui mô trên 3000 năm.
  • Mãi cách đây trên nửa thế kỷ, Lâm truyền Giáp, một giáo sư Đại học, mới viết tập « Trung quốc văn học sử » (quyển lịch sử văn học Trung Hoa đầu tiên chính thức xuất bản vào năm Tuyên Thống thứ hai).
  • Qua thời kỳ dân quốc, khoa văn học sử càng nảy nở phồn thịnh (đã có hơn 50 bộ văn học sử ra đời).

B) Nhận xét sơ lược về Văn học sử Việt Nam và những công tác của cố giáo sư Dương Quảng Hàm cùng các học giả đương thời

• Sự hình thành: Môn Văn học Sử Việt Nam dần dần thành hình bắt đầu từ khoảng hạ bán thế kỷ 19 cho đến ngày nay.
• Hoàn cảnh: Hạ bán thế kỷ 19, nước ta bị Pháp đô hộ, Pháp văn thay thế Hán văn, chữ quốc ngữ chiếm địa vị quan trọng. Tư trào Âu Tây, tân thư Trung Quốc, phong trào Nhật-Bản Duy tân thúc đẩy sĩ phu trí thức Việt Nam biên khảo, sáng tác bằng tiếng Việt.
• Những người tiên phong: Môn Văn Học Sử Việt Nam được bắt đầu xây dựng nhờ công lao và thiện chí của 2 vị giáo sư tiên phong: Giáo sư G. Cordier và giáo sư Dương Quảng Hàm. Cả hai đã soạn thảo các khóa trình về Việt Văn và giới thiệu các tác phẩm Hán Việt cho các bạn trung học Pháp, Việt.
• Công trình của Dương Quảng Hàm:
  • Đáng kể nhất. Ông là giáo sư lão thành, tinh thông cả Tây lẫn Hán học, chịu ảnh hưởng cả Đông và Tây phương.
  • Làm sách Việt-văn, chép văn học sử Việt Nam, ông noi theo gương các nhà văn học sử Pháp hồi đầu thế kỷ 20, nghĩa là ông thiên về sử nhiều hơn là thiên về văn chương (cố tâm sưu tầm văn liệu rồi dồn lại để phân trần, biện hộ).
  • Ông quan niệm rằng văn học Việt-Nam phải gồm cả những tác phẩm vừa bằng Hán văn, vừa bằng văn Nôm hoặc bằng chữ Quốc ngữ do người Việt sáng tác.
• Các nhóm học giả đương thời:
  • Các học giả trong 2 nhóm « Nam Phong tạp chí » và « Đông Dương tạp chí » cũng lưu tâm đến tìm tòi biên khảo các văn liệu nước nhà, nhưng các tài liệu vẫn còn trong phạm vi khảo luận eo hẹp, chưa chắc chắn.
  • Một số học giả khác như: Lê Dư, Bùi Kỷ, Trần văn Giáp, Nguyễn văn Tố, Hoàng xuân Hãn với quan niệm rộng rãi hơn, đã dày công tìm lục những áng cổ văn để đưa ra đối chiếu, hiệu đính lại đích xác cho khỏi cái nạn « Tam sao, thất-bổn ».
  • Thành tích cải tiến văn học này của các vị được in thành sách hoặc đăng trong các mục thi văn cổ của những tập san, tạp chí như: Trí Tri, Khai Trí, Tiến Đức, Tri Tân, Thanh Nghị, v.v…
  • Đặc biệt, công trình hiệu đính biên khảo các văn liệu của 3 ông Giáp, Tố, Hãn được đánh giá là đáng tin cậy vì các vị này có kiến thức uyên thâm, kiên tâm lớn và phương pháp rất khách quan rất khoa học.

---

Tóm lại, đoạn trích này là lời mở đầu và chương giới thiệu về quan niệm văn học, đồng thời ghi nhận công lao của các nhà nghiên cứu tiên phong như Dương Quảng Hàm trong việc xây dựng nền văn học sử Việt Nam.