LỜI NÓI ĐẦU

Báo chí, với chức năng hàng đầu là thông tin về mọi mặt đời sống xã hội, là lực lượng chủ lực và xung kích của truyền thông đại chúng, có mối quan hệ khăng khít và biện chứng với văn hóa.
Báo chí là một bộ phận của văn hóa, nhưng đồng thời cũng sáng tạo ra, phổ biến và lưu truyền văn hóa. Do vậy, yêu cầu đặt ra đối với người làm báo là phải có hiểu biết phong phú về văn hóa, ứng xử có văn hóa, và coi hoạt động báo chí không chỉ là hoạt động chính trị – xã hội – nghề nghiệp, mà còn là một hoạt động mang đậm tính văn hóa.

Chúng ta đã có những nhà báo được đồng nghiệp trong và ngoài nước, được công chúng đón nhận như những nhà văn hóa. Tuy nhiên, trên thực tế, vẫn còn không ít người làm báo coi nhẹ yêu cầu về văn hóa và tính văn hóa trong hoạt động nghề nghiệp.

Vì vậy, nâng cao tính văn hóa của đội ngũ người làm báo hiện nay là yêu cầu quan trọng đối với các cơ quan báo chí, mỗi nhà báo, cũng như các cơ sở đào tạo báo chí – truyền thông, nơi hằng năm bổ sung một lực lượng trẻ được đào tạo cơ bản cho nền báo chí nước nhà.

Nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị và tính chuyên nghiệp của người làm báo Việt Nam, giúp báo chí nước ta bắt kịp xu thế phát triển của truyền thông toàn cầu, đồng thời giữ vững bản sắc văn hóa dân tộc trong quá trình hội nhập quốc tế, Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp cùng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQG Hà Nội) và Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông biên soạn, xuất bản cuốn sách “Văn hóa truyền thông trong thời kỳ hội nhập”.

Cuốn sách gồm 35 bài tham luận tại Hội thảo khoa học “Văn hóa truyền thông trong thời kỳ hội nhập”, do các nhà báo, nhà khoa học và nhà quản lý báo chí trình bày.
Sách cung cấp cho bạn đọc những kết quả nghiên cứu lý luận, kinh nghiệm nghề nghiệp sinh động, cùng các đề xuất thiết thực đối với hoạt động tác nghiệp, quản lý báo chí, đào tạo, bồi dưỡng và nghiên cứu khoa học.

Hy vọng cuốn sách sẽ được các nhà báo, cơ quan báo chí, các cấp hội, các cơ sở đào tạo báo chí – truyền thông và sinh viên ngành báo chí đón nhận, sử dụng như một tài liệu tham khảo hữu ích trong công tác và học tập.

Mọi thông tin xin gửi về:

• Ban Nghiệp vụ – Hội Nhà báo Việt Nam
  59 Lý Thái Tổ, Hà Nội
  Email: bannghiepvu.hnb@gmail.com
  Điện thoại: 04.38.246.530
• Khoa Báo chí và Truyền thông – Trường ĐHKHXH & NV, ĐHQG Hà Nội
  336 Nguyễn Trãi, Quận Thanh Xuân, Hà Nội
  Email: danghuong@ussh.edu.vn
  Điện thoại: 04.38.581.078

Trân trọng cảm ơn và giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc!
Hà Nội, tháng 5 năm 2013
Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông

---

VĂN HÓA TRUYỀN THÔNG TRONG THỜI KỲ HỘI NHẬP

(Trích phát biểu khai mạc của PGS.TS. Nguyễn Văn Kim – Phó Hiệu trưởng Trường ĐH KHXH & NV)

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn vinh dự được phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam đồng tổ chức Hội thảo khoa học “Văn hóa truyền thông trong thời kỳ hội nhập” – một chủ đề lớn, mang tính thời sự của báo chí đương đại.

Trong hơn sáu mươi năm xây dựng và phát triển, Trường ĐH KHXH & NV (ĐHQG Hà Nội) luôn được coi là trung tâm đào tạo và nghiên cứu hàng đầu về khoa học xã hội và nhân văn của cả nước, với sứ mệnh đi đầu trong sáng tạo, truyền bá tri thức và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.

Chúng tôi tự hào về đội ngũ nhiều thế hệ nhà giáo và nhà nghiên cứu đã góp phần xây dựng, phát triển nhà trường, đặc biệt trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học.
Việc tổ chức hội thảo hôm nay cũng là biểu hiện của tinh thần trách nhiệm xã hội của Nhà trường.

Đất nước ta đã mở cửa hội nhập với thế giới hơn hai thập kỷ qua.
Truyền thông đại chúng Việt Nam thực sự bắt đầu hội nhập quốc tế từ khoảng năm 1997, khi Việt Nam chính thức hòa mạng Internet toàn cầu.
Chỉ trong vài năm sau đó, diện mạo truyền thông nước ta đã có những biến đổi mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng:
truyền tải thông tin nhanh chóng hơn, ngày càng chuyên biệt và chuyên nghiệp hơn, đáp ứng nhu cầu đa dạng của công chúng, và tác động sâu rộng đến đời sống kinh tế, văn hóa, chính trị, xã hội.

Truyền thông đại chúng đã trở thành một bộ phận của văn hóa đại chúng – đúng như nhận định của các học giả rằng “truyền thông đại chúng và văn hóa đại chúng có mối quan hệ cộng sinh”.

Tác động của truyền thông đại chúng đối với sự vận động và phát triển của văn hóa dân tộc ngày càng được quan tâm nghiên cứu.
Vì vậy, câu hỏi đặt ra là:

• Người làm truyền thông giữ vai trò như thế nào trong mối quan hệ cộng sinh ấy?
• Những chuẩn mực về kiến thức, kỹ năng và đạo đức nghề nghiệp nào cần thiết để họ thực hiện tốt vai trò của mình?
• Và đâu là vai trò của các cơ sở đào tạo nguồn nhân lực, nhà tuyển dụng và hội nghề nghiệp trong quá trình này?

Từ đó có thể thấy, Hội thảo “Văn hóa truyền thông trong thời kỳ hội nhập” là một diễn đàn cần thiết để các nhà nghiên cứu, nhà báo, nhà quản lý cùng thảo luận, trao đổi, mở rộng hiểu biết và tìm kiếm những hướng phát triển bền vững cho truyền thông Việt Nam trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.

Thay mặt Ban Tổ chức, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam và Khoa Báo chí – Truyền thông đã tích cực, chủ động, sáng tạo trong công tác tổ chức.
Xin chân thành cảm ơn các nhà nghiên cứu, các nhà báo đã đóng góp tham luận và chia sẻ kinh nghiệm quý báu.
Sự hợp tác của quý vị là yếu tố quyết định sự thành công của hội thảo này.

Xin trân trọng cảm ơn!

---

NÂNG CAO TÍNH VĂN HÓA CỦA ĐỘI NGŨ NGƯỜI LÀM BÁO

TRONG THỜI KỲ HỘI NHẬP QUỐC TẾ

(Trích phát biểu đề dẫn của Nhà báo Hà Minh Huệ – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam)

Thay mặt Lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam và Ban Tổ chức Hội thảo, tôi xin nhiệt liệt chào mừng các vị khách quý, các đại biểu là nhà báo, nhà khoa học, cùng đông đảo đồng nghiệp đến tham dự Hội thảo “Văn hóa truyền thông trong thời kỳ hội nhập”.

Hội Nhà báo Việt Nam là tổ chức chính trị – xã hội – nghề nghiệp của gần hai vạn hội viên – nhà báo, đang hoạt động tại hơn 700 cơ quan báo chí – truyền thông trên cả nước.
Hội có chức năng tập hợp, đoàn kết và động viên các nhà báo phát huy khả năng sáng tạo, nâng cao trình độ, góp phần xây dựng nền báo chí Việt Nam chuyên nghiệp, là tiếng nói của Đảng, Nhà nước và là diễn đàn của nhân dân.

Trong chương trình hành động của Ban Chấp hành Hội khóa IX (2010–2015), một trong những nhiệm vụ trọng tâm là bồi dưỡng, nâng cao nhận thức chính trị, chuyên môn – nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp cho hội viên – nhà báo.
Đặc biệt, chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, nhằm thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ tư tưởng, lý luận và báo chí trong tình hình mới, theo Nghị quyết Đại hội XI của Đảng và Nghị quyết Đại hội IX của Hội Nhà báo Việt Nam.

Các cấp Hội đã có nhiều hoạt động thiết thực, đẩy mạnh bồi dưỡng nhận thức và kỹ năng nghề nghiệp, giúp báo chí Việt Nam bắt kịp xu thế phát triển của truyền thông toàn cầu, ứng dụng công nghệ hiện đại, đồng thời vẫn giữ được bản sắc văn hóa dân tộc trong tiến trình hội nhập.

Tiếp nối các hội thảo trước như:

• “Tính chuyên nghiệp của báo chí hiện đại – Những vấn đề lý luận và thực tiễn” (phối hợp với Học viện Báo chí và Tuyên truyền, 6/2011);
• “Nâng cao năng lực đội ngũ nhà báo viết về kinh tế” (phối hợp với Viện KAS – CHLB Đức, 12/2011),
  hôm nay, Hội Nhà báo Việt Nam tiếp tục phối hợp với Trường ĐH KHXH & NV tổ chức Hội thảo “Văn hóa truyền thông trong thời kỳ hội nhập”.

Đây là một hội thảo khoa học chuyên ngành, mang ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc, có giá trị đối với hoạt động tác nghiệp, quản lý, đào tạo và nghiên cứu báo chí.
Ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam và Khoa Báo chí – Truyền thông là hai đơn vị được giao nhiệm vụ tổ chức, đã tích cực huy động và nhận được hơn 50 tham luận từ các nhà khoa học, nhà báo, nhà quản lý.

Báo chí và văn hóa có mối quan hệ khăng khít và biện chứng.
Báo chí vừa là một bộ phận của văn hóa, vừa sáng tạo, phổ biến và lưu truyền văn hóa.
Chủ tịch Hồ Chí Minh – người thầy của báo chí cách mạng Việt Nam – từng dạy:

“Nói đến báo chí, trước hết phải nói đến người làm báo chí.”

Do đó, người làm báo phải hiểu văn hóa, có văn hóa, và coi hoạt động báo chí không chỉ là công việc chính trị – xã hội, mà còn là hoạt động mang đậm tính văn hóa.
Chúng ta tự hào vì nhiều nhà báo Việt Nam đã được công chúng đón nhận như những nhà văn hóa đích thực.
Tuy nhiên, cũng cần thẳng thắn nhìn nhận rằng vẫn có những người làm báo coi nhẹ tính văn hóa trong nghề nghiệp.

Trên tinh thần đó, tôi đề nghị hội thảo tập trung thảo luận ba nội dung chính:

1. Những vấn đề lý luận về văn hóa báo chí – văn hóa truyền thông, và mối quan hệ hai chiều giữa văn hóa với báo chí – truyền thông.
2. Những vấn đề thực tiễn trong hoạt động nghề nghiệp của đội ngũ nhà báo Việt Nam hiện nay.
3. Các khuyến nghị, giải pháp nhằm nâng cao tính văn hóa của đội ngũ người làm báo Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa truyền thông đại chúng.

Chúc Hội thảo thành công tốt đẹp.