Bên dưới đây mình có spoil trước 1 phần nội dung của cuốn sách với mục tiêu là để bạn tham khảo và tìm hiểu trước về nội dung của cuốn sách. Để xem được toàn bộ nội dung của cuốn sách này thì bạn hãy nhấn vào nút “Tải sách PDF ngay” ở bên trên để tải được cuốn sách bản full có tiếng Việt hoàn toàn MIỄN PHÍ nhé!
Ta là Một, là Riêng, là Thứ Nhất
Xuân Diệu
Thơ Mới, lâu nay thường được coi như một chiếc nấm lạ trên cây gia hệ văn học dân tộc. Cái nhìn chật khúc đã biến nó trở thành một hiện tượng “không đâu không cội”. Từ đó, nảy sinh hai lối xử: hoặc sùng bái như một đột biến, hoặc rẻ khinh như một dị vật.
Thơ Mới, nếu được đặt vào toàn cảnh văn hóa Việt Nam, sẽ phát lộ những cội rễ cảm sâu vào văn mạch đất nước. Điều đó làm cho cái nghịch lý: “tính liên tục của Thơ Mới biểu hiện ở chỗ đứt đoạn của nó” trở thành một thuận lý.
Thơ Mới, nếu được coi là sự bừng tỉnh của ý thức cá nhân, của cái tôi cá nhân, thì đó cũng chỉ là một biểu hiện, một giai đoạn của cái tôi Việt Nam trên “hành trình đau khổ” của nó.
Nên văn minh nông nghiệp của xã hội Việt Nam cổ truyền chỉ có thể sản sinh ra được cái tập đoàn. Cái tôi cá nhân ra đời trên cơ sở văn minh công nghiệp. Chính sự tiếp xúc với Phương Tây đã bắt đầu hình thành ở Việt Nam một nền văn hóa đô thị bên cạnh nền văn hóa nông thôn cổ truyền. Thơ Mới là tiếng nói của tầng lớp trí thức đô thị mới xuất hiện.
Thơ Mới, nhìn từ gốc độ cái tôi, không chỉ để kiếm tìm một cá thể riêng biệt phát xuất từ xa xưa, vật qua những trang Thơ Mới đó rồi mất hút vào tương lai, mà còn khám phá những phong cách, những bí ẩn sáng tạo nghệ thuật, những… “con mắt thơ”.
Từ “Ông Tây An Nam” đến Người Trí Thức Việt Nam
Một trong những thành quả của thế giới hiện đại, với nền văn minh công nghiệp, là cái tôi cá nhân mà sự ra đời của nó gắn liền với các đô thị công thương nghiệp. Ở Việt Nam, vào những năm đầu thế kỷ, những đô thị khai thác thuộc địa (à) của người Pháp đã dần tạo nên những đô thị mới, có chất thị nhiều hơn chất đô.
Mặc dù sự xen ghép (chứ không phải thay thế) của các thành phần kinh tế công nghiệp và tiền công nghiệp thể hiện tính chất thực dân, nhưng các thành phố, nhất là những thành thị phôi sinh như Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Sài Gòn, đã sinh ra một tầng dân cư mới, với lối cảm, lối nghĩ, lối sống chẳng những khác với người nông dân mà khác cả với thị dân cổ truyền.
Sau đó, do nhu cầu của nền sản xuất, do nhu cầu máy hành chính, các hãng, các công ty, người Pháp đã mở một hệ thống tiểu học Pháp – Việt trên toàn cõi Việt Nam. Bởi vậy, những năm 20, tầng lớp tây học bắt đầu xuất hiện.
Khác với lớp con quan được đào tạo ở mẫu quốc để trở thành “ông Tây An Nam” (và làm việc trong bộ máy Pháp – Việt hoặc đào tạo trở về vàng lệ đèn sách), tầng lớp trí thức tây học này vừa đông về số lượng, vừa cao về chất lượng. Họ lớn lên trong không khí dân tộc, dân chủ của phong trào đòi ân xá Phan Bội Châu, đám tang Phan Chu Trinh… Ý thức dân tộc thức tỉnh.
Đồng thời, họ đủ điều kiện bỏ qua thời “văn hóa thuộc địa” để tiếp thu tinh hoa của văn hóa Pháp. Chính họ đã là chủ nhân của nền văn hóa mới, văn hóa đô thị dựa trên tinh thần khoa học thực nghiệm. Chủ quốc ngữ ra đời góp phần thúc đẩy các phương thức truyền bá văn hóa nhanh, phổ cập, sinh hoạt báo chí phát triển mạnh. Văn học dân tộc bước đầu nở hoa một thể loại nghệ thuật ngôn từ.
Các thể loại văn chương mới như: kịch nói, tiểu thuyết, phóng sự, Thơ Mới ra đời… Cái tôi cá nhân với tư cách vừa là sản phẩm, vừa là chủ thể của nền văn hóa mới xuất hiện. Một mặt, nó tiếp nối cái tập đoàn (hay đại diện) của xã hội có truyền đã phát triển qua các hình thái như cái tôi tôn giáo, cái tôi nghệ sĩ Lý – Trần, cái tôi đạo lý và nhất là cái tôi trí tri.
Nhân cách và cái tính cao của con người tài tử là yếu tố nội sinh cần thiết để cái tôi cá nhân ra đời khi gặp điều kiện thuận lợi bên ngoài đưa vào.
Mặt khác, cái tôi cá nhân này là sự khác biệt về chất, ra đời trên cơ sở một xã hội đang ở trong biến động về cấu trúc. Như vậy cái tôi cá nhân (“30 – 45”) này, ngoài bản chất là một keo sơn bằng, một thứ hàng nhập ngoại, mà lại sự phát triển tương ứng (correspondance – mượn cách nói của Baudelaire), truy nguyên thì thời gian với hình thái phổ quát của loài người đã ra đời ở Phương Tây trước đó.
Tuy nhiên, dù trong điều kiện không bình thường của lịch sử, cái tôi dân tộc Việt Nam giai đoạn này mang tính tất yếu vì những cái lạ riêng và mâu chống phản hòa. Một mặt, nó là sự tự thức về lý trí và quyền lợi dân tộc đã manh nha từ vụ kháng Yên Bái, “sắt tánh thanh nhân”. Bên cạnh đó là vô số cuộc biểu tình, bãi công ở Sài Gòn, ở Bắc Kỳ, không khí đấu tranh ngấm ngầm nhưng sôi sục phủ định nề. Cái tôi chen, vì thế, là cái tôi khẳng định mình bằng phủ định nề.
Cái tôi ấy vừa dân tộc, vừa nhân loại, vừa là kết tinh của những mâu thuẫn lịch sử. Họ có điều kiện để thể hiện mình và khẳng định cá thể cá tính mình. Những người có tài năng và tâm huyết đến với văn học.