Sách Hồ Sơ Tâm Lý Học Tâm Thần Hay Kẻ Điên PDF tải FREE có tiếng Việt

Lời giới thiệu

Khi trở thành bạn thân của Mục Qua, tôi từng đọc rất nhiều tác phẩm của cô ấy, đến khi được đọc “Hồ sơ tâm lý học – Tâm thần hay kẻ điên”, một hệ thống chuyện kể mạnh mẽ, tôi hoàn toàn không ngờ đến mà nghĩ rằng: Cô ấy dám xử lý đề tài sâu sắc đến thế ư? Cô ấy đã có thể lèo lái cốt truyện phức tạp đến thế này rồi sao?

Nếu bạn cũng thử sắm vai người kể chuyện, bạn sẽ hiểu những điều cần cân nhắc sau chuyện này. Ai cũng mong muốn được kể chuyện, nhưng hầu hết chỉ dừng lại ở những phân đoạn rời rạc, hoặc mô tả những hình ảnh trong đầu mình một cách mơ hồ. Không phải vì mọi người thiếu thứ gì đó, chỉ e rằng đây chính là hình thái vốn có của “câu chuyện”. Cái được gọi là năng khiếu không phải trời cao biến những tình tiết đầy quanh co khúc khuỷu thành một tấm bản đồ tinh xảo rồi trải ra trước mắt người nào đó, không có chuyện “trời cao ưu ái”, năng khiếu và tài năng kể chuyện chính là sức mạnh và động lực để dốc sức cố gắng tích lũy, xây dựng đề tài, hoàn thành công việc lâu dài một cách hiệu quả.

Một người có thể kể câu chuyện với chi tiết phức tạp là người dù thế nào cũng tìm được lối trong bế tắc, nhưng vẫn không hài lòng với điều đó, họ biến con đường thành mê cung để mình tiếp tục bước đi. Một người có thể kể câu chuyện đồ sộ phức tạp là một người thích đào xới, anh ta điều khiển chiếc xẻng trong tay đổ đầy xô bùn đất này đến xô bùn đất khác, đào càng sâu, càng đầy, anh ta mới càng có cảm giác an toàn.

Theo định nghĩa này, tôi biết tài năng của cô ấy không có gì bí ẩn, nhưng cũng rất hiếm gặp. Cô ấy là một người tràn đầy năng lượng. Khi mới quen, tôi vô cùng kinh ngạc trước những rối rắm cô ấy từng trải qua trong quá khứ. Cảm giác đó giống như nhìn thấy một cô gái dáng người thấp bé nhưng lại ăn uống một cách hùng hổ. Tôi sẽ thầm nghĩ: Cô ăn được hết ngần này không? Cô tiêu hóa được hết bấy nhiêu ư?

Bởi vì khoảng thời gian mà cô ấy viết trong sách, tôi tận mắt nhìn thấy cuộc sống của cô ấy vô cùng rối rắm, trăm mối tơ vò. Cô ấy ngày nào cũng như đang lái tàu phá băng tiến về phía trước. Bấy giờ, tôi chính là người thổi gió bên tai, nhắc nhở cô ấy rằng “cậu biết rõ làm sao cho dễ dàng hơn mà”. Thậm chí tôi còn thôi thúc cô ấy: Tôi biết có lẽ cậu đã quen chịu đựng áp lực, cố xoay chuyển tình thế, nhưng ngày xưa là do cậu bất đắc dĩ, bây giờ cậu có quyền lựa chọn tìm cho mình một cuộc sống thư thái hơn, sao lại ngó lơ cách đơn giản mà chọn con đường gian nan hơn chứ?

Khi nói ra những lời này, con tim tôi bỗng đong đầy thương xót và cảm động. Nếu để tôi được nói lại lần nữa, tôi sẽ không dùng giọng điệu cảm thông kia. Tôi nên nói: Cô ấy rất mạnh mẽ. Cho dù để cô ấy sống cuộc đời bình dị, cô ấy cũng sẽ viết những thăng trầm này thành tiểu thuyết.

Tôi chia sẻ với các bạn ở đây vì không muốn độc giả đắm chìm trong những câu chuyện đặc sắc mà quên đi tài hoa của người viết. Một mặt, vốn dĩ nên xem trọng tài năng của cô ấy: Câu chuyện hấp dẫn là vì cô ấy viết hay, cô ấy sẽ còn viết hay hơn nữa; mặt khác, tuy những câu chuyện này đều dựa trên thực tế, nhưng chúng không mô phỏng cuộc sống.

Những tác phẩm mô tả bệnh tâm thần thường khiến người đọc có nhiều lo lắng. Đọc những tác phẩm như vậy, chúng ta sẽ càng muốn biết câu chuyện này là thật hay hư cấu? Có bao nhiêu là thật, bao nhiêu là giả? Nếu câu chuyện vừa lạ lùng vừa sâu sắc này là thật, vậy có phải mình đã tiến thêm một bước vào mảng tối chưa được khám phá của thế giới hay không? Tôi biết chuyện gì sẽ xảy ra ở phía trước, lần tới nếu lỡ gặp phải, liệu có phải sẽ không hốt hoảng đến thế nữa? Tôi có thể dùng những câu chuyện này để đo lường người xung quanh và bản thân mình không?

Có thể bạn sẽ tìm thấy hình bóng của mình trong quyển sách này, nhưng cần làm rõ một điều: quyển sách này được Mục Qua viết dựa trên những tình huống thực tế, bổ sung thêm kiến thức tâm lý học và thêm thắt cho văn vẻ hơn. Cô ấy đã tạo nên những nhân vật đầy chân thật như cậu y tá Hạt Dẻ Nhỏ, bậc thầy thôi miên Hàn Y Y, nhà tâm lý học Tề Tố, mạnh dạn nêu ra các vấn đề xã hội như môi trường gia đình, bạo lực học đường… nhìn lại mối quan hệ giữa bệnh tâm thần và xã hội.

Tôi cho rằng, điểm đáng kinh ngạc nhất của những câu chuyện này không phải quá trình điều trị mà là tiết lộ nguyên nhân gây bệnh. Mục Qua là một thạc sĩ tâm lý học, cũng từng làm việc ở Trung tâm Sức khỏe Tâm thần, ban đầu tôi khá lo lắng khi biết một số độc giả nghĩ những câu chuyện của cô ấy mang ý nghĩa phổ cập kiến thức tâm lý học. Nhưng sau khi đọc kỹ toàn bộ nội dung, tôi nhận định rằng cô ấy đã cố gắng hết sức mình. Đề tài trong sách không phải bịa đặt, trích dẫn lý thuyết một cách rõ ràng, bối cảnh tâm lý của mỗi câu chuyện đều chân thật đáng tin, những phần bổ sung để câu chuyện thêm trọn vẹn cũng cố gắng tuân theo nguyên tắc khoa học.

Ngoài ra cũng có một vài chỗ tạo xung đột kịch tính, tôi nghĩ sẽ chẳng có ai dựa vào việc này để nghi ngờ mức độ đáng tin của cả quyển sách. Tất nhiên chúng tôi không mong muốn nội dung trong sách bị coi là tài liệu tự học hoặc tự chẩn đoán, dù cô ấy đã cố gắng truyền đạt một cách có trách nhiệm những thông tin khoa học nhằm giúp người đọc hiểu, còn tạo ra bệnh án dễ hiểu dựa trên câu chuyện và các triệu chứng bệnh, nhưng hầu hết các thành quả nghiên cứu tâm lý học và tâm thần học đều chỉ là phiến diện, không có kết luận.

Chúng tôi cũng không muốn những xung đột kịch tính trong các câu chuyện sẽ khiến bạn, những người cực kỳ quan tâm đến tính chân thật, mất lòng tin vào chúng. Thật sự có nhà nghệ thuật khao khát được chết trong cái đẹp nhưng sợ mình chết không được đẹp, thật sự có bé gái vì nỗi đau của người mẹ mà biến mình thành động vật, thật sự có giáo sư nghiên cứu tâm thần học cả một đời nhưng lại muốn hủy bỏ môn khoa học tàn khốc này… “Hiện tại, cả thế giới đã chạm đến nút thắt cổ chai của tâm thần học rồi.”

Khi tiêu chuẩn chẩn đoán DSM (Cẩm nang chẩn đoán và thống kê rối loạn tâm thần) từ phiên bản đầu tiên đến phiên bản thứ năm cập nhật ngày một nhiều loại bệnh, sự khác biệt giữa một số bệnh ngày càng ít; khi phạm vi chẩn đoán của một số triệu chứng thường gặp như trầm cảm đang lặng lẽ mở rộng; khi liệu pháp chánh niệm, tâm lý tích cực… chiếm vị trí quan trọng, được công chúng tin cậy hơn phương pháp điều trị truyền thống… Tất cả những điều này đều như đang chống lại và chế giễu ngành tâm thần học kiêu ngạo và hà khắc.

Trong một lần quay về quê hương nông thôn sau một thời gian tôi đắm mình trong thế giới của tầng lớp trung lưu, tôi nhận ra rằng tiêu chuẩn chẩn đoán rối loạn tâm thần chỉ là chuẩn mực xã hội trong một cơ cấu nhất định, vì tôi phát hiện tỷ lệ mắc bệnh ở đó cao hơn các thành phố tuyến một rất nhiều, nhưng mọi người chẳng lấy làm lạ, thậm chí không coi đó là bệnh. Bạn có thể nói một cách bi quan rằng điều này cho thấy bản chất của bệnh tâm thần chính là nghèo khó và trăn trở. Nhưng nói thật, tại thời điểm đó, tôi cảm thấy thế giới thật rộng lớn, tâm trạng vô cùng thư thái.

Tôi cũng từng đau khổ vì mình xuất thân từ một gia đình khác biệt, dường như những “quái vật” như chúng tôi chẳng ăn nhập gì với bao người bình thường khác, nhưng hôm ấy tôi chợt hiểu ra, chúng tôi chính là người bình thường trong thế giới của mình. Thế giới kia có tiêu chuẩn khắt khe hơn là để mọi thứ không quá phiền hà cho mọi người, để đáp ứng yêu cầu sinh hoạt sản xuất hiệu quả. Tuy tiêu chuẩn này có ưu điểm của nó, nhưng suy cho cùng cũng không phải quy luật của tự nhiên.

Điều cuối cùng cũng là điều thú vị và sâu lắng nhất. Tề Tố trong sách là hình tượng kịch hóa từ một khía cạnh nào đó của chính Mục Qua. Khía cạnh này không hề thiên vị, thậm chí có thể nói là rất tiên tiến. Muốn biết đó là gì, có thể bắt đầu từ những nhận thức cơ bản nhất. Khi bạn nói về tâm lý học với một người bạn cho rằng rất thiếu nền tảng kiến thức, có thể anh ta sẽ khinh thường, cho rằng cái gọi là trị liệu tâm lý thực chất chỉ là chiêu trò lừa bịp, chẳng chữa được gì, nói một người có bệnh này bệnh kia chẳng qua để hù dọa người ta, “Theo cách nói của cô thì ai chẳng có bệnh”.

Đây là những gì tôi hiểu được: Tề Tố nói, bệnh tật xuất phát từ mối quan hệ với xã hội. Bi kịch của Tạ Tất bề ngoài có vẻ rất giống “bạo lực dư luận” phổ biến thời nay, nhưng thực chất cũng là sự đối đầu của cá nhân và môi trường. Thế nhưng, người này thật sự không có vấn đề gì, không bệnh tật, càng không có tội. Nếu có thể, mong bạn hướng lên, hướng xuống, hướng ra bên ngoài, những vấn đề không thể giải quyết xung quanh bạn, có thể sẽ tìm được cách giải quyết ở một nơi khác, hay thậm chí sẽ không còn là vấn đề nữa.

Bạn chỉ cần điều trị khi bạn có những mối quan hệ không thoải mái và cảm thấy đau khổ vì chúng. Điều trị không phải do bạn có vấn đề, mà chỉ để giúp bạn bớt đau khổ hơn, giữ gìn cuộc sống hiện tại và chính mình.

Mục Qua đã dành rất nhiều tình yêu và lòng nhiệt thành đối với nhân loại khi viết quyển sách này. Nhiều lần thấy những câu hỏi táo bạo và sắc sảo của cô thực tập sinh trẻ trong sách, tôi như nhìn thấy chính cô ấy đang ở ngay trước mặt mình đặt những “câu hỏi trên trời” với đôi mắt ngấn lệ. Với tấm lòng chân thành ấy, tôi chúc bạn sau khi đọc xong quyển sách này sẽ gặt hái được tự do, bởi lẽ đè nén là điều thật vô nghĩa. Mặt khác, chúc bạn gặt hái được niềm vui của việc đọc sách qua tác phẩm cô ấy dày công đúc kết nên, vì những câu chuyện này vốn rất đặc sắc.

Người nào đó trong sách

---

Câu chuyện thứ nhất

Xin hãy giúp mẹ cháu

Đa nhân cách

Từ phòng khám sang khu nội trú có một lối đi không dài lắm, lộ thiên, xung quanh là những bụi hoa được cắt tỉa gọn gàng, trên đỉnh đầu là cây cầu có mái che. Bác sĩ và bệnh nhân đều đi qua lối ấy: bác sĩ đến làm việc, bệnh nhân nhập viện, người nhà bệnh nhân đến thăm bệnh. Có một lối đi bộ chuyên dụng, rất ít khi có người dừng lại đó.

Tôi nhìn thấy cậu ở đó, một chàng trai cao gầy. Cậu đứng cạnh bụi hoa, ngước đầu nhìn tòa nhà khu nội trú, lát sau lại cúi xuống nhìn con mèo hoang trong bụi hoa.

Cậu mặc đồng phục cấp ba, không ai ở bên cạnh, tôi thầm nghĩ liệu có phải cậu lạc đường không, bèn qua hỏi thăm.

Cậu không buồn để ý đến tôi, sắc mặt lạnh lùng, chỉ mải nhìn chằm chằm con mèo kia, trông rất bất lịch sự.

Tôi nhìn theo ánh mắt cậu, đó là một con mèo tam thể, nằm trên mặt đất tự nghịch bụng mình, cách chúng tôi khá xa.

“Nếu em qua đó, nó có bỏ chạy không?” Chàng trai đột nhiên hỏi.

Tôi im lặng một lúc rồi nói: “Chắc là có.”

Chàng trai tiếp tục hỏi: “Vậy nếu em bỏ đi, nó có đuổi theo em không?”

Tôi đáp: “Chắc không đâu, cả hai đâu có quan hệ gì.”

Chàng trai im lặng một lúc rồi nói: “Nếu có quan hệ thì sao?”

Tôi không trả lời, cảm thấy tâm trạng của cậu ấy hơi nặng nề, bèn hòa nhã hỏi: “Em tên gì vậy?”

“Phương Vũ Khả.”

Cậu vừa dứt lời, tiếng gọi lo lắng của một người phụ nữ từ xa truyền đến: “Vũ Kỳ!”

Chàng trai ngoảnh lại. Tôi nhìn sang, một người phụ nữ khoảng hơn bốn mươi đang đi đến, chắc là mẹ cậu. Bên cạnh còn có Hạt Dẻ Nhỏ—cậu y tá tóc nâu xoăn như hạt dẻ—trông đang sốt ruột.

Hạt Dẻ Nhỏ nói nhỏ với tôi: “Em tìm cậu ta mất nửa ngày, hóa ra rơi vào tay chị rồi.”

Tôi gõ lên mái đầu xù của cậu ấy: “Nói năng cho đàng hoàng. Cậu ấy là ai vậy?”

Chàng trai lập tức chạy đến đón mẹ, động tác nhanh nhẹn, không để mẹ phải đi thêm. Khi đến gần, người mẹ như muốn ôm cậu, nhưng cơ thể khựng lại, ánh mắt thận trọng: “Bây giờ con là…”

Chàng trai mỉm cười ấm áp: “Con là Vũ Kỳ, mẹ ạ!”

Tôi ngơ ngác. Vũ Kỳ? Khi nãy cậu nói mình là Phương Vũ Khả mà?

Nghe xong, mẹ cậu thở phào rồi ôm cậu vào lòng. Vẻ mặt chàng trai hoàn toàn khác lúc nãy—dịu dàng, tươi sáng, như một người hoàn toàn khác.

Tôi nhìn đường cong gò má và nụ cười đó: thì ra chàng trai u sầu hỏi “Nếu em bỏ đi, nó có đuổi theo em không?” lại có thể trở thành một người ấm áp đến vậy.

Hạt Dẻ Nhỏ khẽ nói với tôi: “Lúc nãy đang khám, hai mẹ con phải tách ra để hỏi chuyện. Người mẹ vào trước, khi quay ra thì không thấy cậu này đâu nữa. Mẹ cậu ta suýt khóc vì lo. Chủ yếu là do bệnh của cậu ta…”

Tôi hỏi: “Rối loạn nhân dạng phân ly à?”

Hạt Dẻ Nhỏ ngạc nhiên: “Ơ, sao chị biết?”

Rối loạn nhân dạng phân ly—thường gọi là đa nhân cách. Không khó để nhận ra: hai cái tên khác nhau, tính cách khác nhau, phản ứng của người mẹ…

Do ảnh hưởng phim ảnh, nhiều người lầm tưởng rằng chuyển đổi nhân cách phải kéo dài và kịch tính. Nhưng thực tế, nó chỉ mất một khoảnh khắc, chẳng hạn như khoảnh khắc cậu quay đầu về phía mẹ mình.

…

Phương Vũ Kỳ và Phương Vũ Khả giống như hai anh em cùng tồn tại trong một cơ thể. Vũ Kỳ là em, Vũ Khả là anh—cả hai đều mười bảy tuổi.

Mẹ cậu phát hiện bất thường từ lúc cậu mười hai tuổi—tuổi dậy thì, nhiều thay đổi khó lường, nhưng càng lúc càng quá mức nên chị mới để ý.

Nguyên nhân dẫn đến việc đến khám là vì Phương Vũ Kỳ suýt chết đuối ở hồ bơi. Cậu không biết bơi, nhưng lại chạy đến đó như vô thức. Mẹ cậu hoảng sợ, không thể chịu đựng thêm.

Tạ Tống Mỹ—mẹ cậu—trả lời các câu hỏi rất trôi chảy, như đã suy nghĩ nhiều trước đó, cho đến khi nhận ra chủ nhiệm khoa đang nghi ngờ mình ngược đãi con.

“Tôi không có! Sao anh lại nghĩ vậy? Quan hệ mẹ con chúng tôi trước giờ luôn tốt!”

Chủ nhiệm khoa trấn an: “Tôi chỉ hỏi theo quy trình. Đa nhân cách thường xuất hiện ở trẻ bị ngược đãi; nhân cách mới sinh ra để chịu đựng thay cho nhân cách chính. Tôi chỉ cần xác nhận.”

Tạ Tống Mỹ hoảng hốt: “Không có! Anh có thể tự hỏi thằng bé. Nếu tôi nói sai nửa lời, trời đánh tôi!”

Chủ nhiệm gật đầu.

Chị hỏi tiếp, đầy lo lắng: “Bệnh này có chữa được không? Khi nào khỏi? Sang năm Vũ Kỳ thi đại học rồi. Thành tích thằng bé tốt lắm, nó không thể bị ảnh hưởng.”

Chủ nhiệm an ủi chị, rồi nói phải đưa cậu kiểm tra trước.

“Kiểm tra gì? Kiểm tra não à?”

“Kiểm tra xem cậu bé bị đa nhân cách thật hay giả vờ.”

…

Tôi và Hạt Dẻ Nhỏ đưa Vũ Kỳ đi kiểm tra. Trên đường đi, cậu rất ngoan, phản ứng nhanh, còn trêu chọc Hạt Dẻ Nhỏ đến mức cậu ấy cười không dứt. Đến mức bị y tá trưởng lườm mấy lần.

Vũ Kỳ giống như một mặt trời nhỏ—vừa tươi sáng vừa đáng yêu. Nhìn cậu, tôi tin cậu chưa từng bị ngược đãi.

Vậy tại sao nhân cách buồn bã—Phương Vũ Khả—lại xuất hiện?

Cậu phân tách ra một người anh u sầu.

…

Có những người giả vờ bị đa nhân cách: nghi phạm muốn thoát tội, trẻ muốn trốn học hoặc thu hút sự chú ý, v.v. Thậm chí từng có người giả rất giống.

Vậy làm sao phân biệt thật – giả?