LỜI NÓI ĐẦU

Thị trường hiện nay có rất nhiều loại sách dạy học tiếng Hoa, nhưng hầu như chưa có cuốn sách nào hướng dẫn cách phát âm chuẩn xác. Hơn nữa, nhiều người học theo xu hướng “tiếng bồi”, nên khi giao tiếp thường gặp nhiều khó khăn do phát âm sai.

Xuất phát từ thực trạng đó, chúng tôi biên soạn cuốn sách này, dành cho người mới học tiếng Hoa và cả những người đã có nền tảng nhất định, mong muốn luyện phát âm chuẩn xác nhất.

Cuốn sách này có thể dùng tự học, hoặc làm tài liệu dạy phát âm chuẩn cho những ai cần học tiếng Hoa cấp tốc để du học, du lịch, hoặc giao dịch làm ăn. Đồng thời, đây cũng là giáo trình luyện phát âm hữu hiệu cho học sinh trong và ngoài nước. Cuốn sách còn có giá trị tham khảo đối với người học tiếng phổ thông và giáo viên giảng dạy tiếng Hoa.

Nội dung sách được trình bày đơn giản, dễ hiểu, với hình minh họa và bảng biểu tiện dụng.
Chúng tôi hy vọng phần lý thuyết ngắn gọn cùng phần luyện tập thực hành hợp lý sẽ giúp người học nắm vững các vấn đề cơ bản trong ngữ âm tiếng Hoa, đồng thời thành thạo phụ âm, nguyên âm và thanh điệu, từ đó cải thiện ngữ điệu của bản thân.

Với những điểm mà người học dễ nhầm lẫn, chúng tôi đã phân tích kỹ và đưa ra hướng khắc phục cụ thể.

---

GIÚP BẠN PHÁT ÂM ĐÚNG TIẾNG HOA

Cuốn sách gồm ba phần chính:

1. Phần 1: Giới thiệu phương pháp học ngữ âm hiệu quả và các kiến thức ngữ âm cơ bản.
2. Phần 2: Chia thành 12 trọng điểm, tập trung vào các âm điệu khó, trình bày theo thứ tự phụ âm, nguyên âm, thanh điệu.
3. Phần 3: Trình bày về ngữ điệu trong tiếng Hoa.

Phần trọng tâm nằm ở phần 2, gồm bốn nội dung chính:

1. Miêu tả cách phát âm – trình bày quá trình tạo âm.
2. Hướng dẫn chỉnh sửa phát âm – chỉ ra các lỗi thường gặp và cách khắc phục.
3. Tập đọc – gồm từ, ngữ và câu thường dùng.
4. Phần nâng cao – luyện đọc thơ, đọc nhanh, và các hình thức khác.

Để nâng cao hiệu quả học tập, phần mẫu và luyện tập sử dụng các âm tiết, chữ Hán có nghĩa rõ ràng, từ ngữ thông dụng, không vượt quá phạm vi từ vựng cơ bản.

Trong quá trình biên soạn, khó tránh khỏi thiếu sót, rất mong ý kiến đóng góp của bạn đọc để lần tái bản được hoàn thiện hơn.
Mọi ý kiến xin gửi về: clbdocgia@gmail.com

---

PHẦN 1 – BÀI 1: LÀM THẾ NÀO ĐỂ PHÁT ÂM TỐT

Trước tiên, xin hỏi:
Bạn có biết có bao nhiêu ngôn ngữ trên thế giới được phát hiện không?
Câu trả lời là hơn 6000 ngôn ngữ!

Tất cả hơn 6000 ngôn ngữ này đều sử dụng chung một bộ máy phát âm.
Xét về mặt sinh lý, mọi người đều có thể học được bất kỳ ngôn ngữ nào, bao gồm cả ngữ âm. Bộ máy phát âm của con người rất phát triển và linh hoạt, vì vậy hãy tin tưởng vào chính mình – bạn hoàn toàn có thể học tốt phát âm tiếng Hoa.

Nhiều người nói: “Lưỡi tôi cứng, không phát âm được.”
Nhưng ngữ âm của ngôn ngữ nào là dễ nhất? Người Anh nói tiếng Anh, người Pháp nói tiếng Pháp, người Nhật nói tiếng Nhật — tất cả đều cho rằng tiếng mẹ đẻ là dễ nhất.
Trên thực tế, trẻ em phải đến khoảng 4 tuổi mới có thể nắm vững hệ thống ngữ âm và phát âm chuẩn tiếng mẹ đẻ. Trong thời gian đó, chúng phải nghe và nói liên tục mỗi ngày.

Vậy bạn đã nghe và nói tiếng Hoa bao lâu?
Hãy nhớ: Muốn học tốt một ngôn ngữ, phải nghe nhiều, nói nhiều và luyện tập nhiều!

Tất nhiên, người lớn không thể “ê a” cả ngày như trẻ nhỏ, nhưng lại có ưu điểm: vốn kiến thức và khả năng cảm nhận tốt.
Dù không có nhiều thời gian, bạn vẫn có thể vận dụng trí tuệ và phương pháp học hiệu quả.

Hãy tìm hiểu nguyên tắc phát âm, quy luật ngữ âm, và sự khác biệt giữa tiếng Hoa và tiếng mẹ đẻ.
Khi vận dụng đúng nguyên tắc và tuân theo quy luật, bạn sẽ học nhanh hơn rất nhiều.

Trẻ con có thể mất vài năm để nói trôi chảy,
nhưng người lớn học 2 năm tiếng Hoa mà không nói được là chuyện bất thường!

Cuối cùng, dù bạn tin hay không, sử dụng cuốn sách này chắc chắn sẽ giúp bạn phát âm chuẩn tiếng Hoa, từ đó đạt được mục tiêu lý tưởng của mình.

---

Ba lý do khiến cuốn sách này khác biệt:

1. Phần mở đầu giúp bạn tự tin rằng mình có thể phát âm chuẩn tiếng Hoa – điều mà ít sách làm được.
2. Phần nguyên tắc và quy luật phát âm được trình bày rõ ràng, dễ hiểu – điều bạn hiếm gặp ở sách khác.
3. Phần tập đọc và luyện tập được chọn lọc kỹ lưỡng, mang tính thực hành cao – yếu tố quan trọng nhất trong việc học phát âm.

---

Ba bí quyết nhỏ khi học phát âm:

1. Chuẩn bị một chiếc gương nhỏ – để quan sát hình dáng miệng khi phát âm.
2. Luôn chú trọng thanh điệu – nếu không, cứ 4 từ bạn nói sẽ có ít nhất 1 từ sai.
3. Phần “từ vựng thanh nhẹ” trong phụ lục cực kỳ hữu ích cho việc học sau này.

---

BÀI 2 – BỘ MÁY PHÁT ÂM

Để nắm được quy luật phát âm tiếng phổ thông, trước hết cần hiểu rõ bộ máy phát âm của con người.

Các bộ phận chính gồm:
môi trên, răng trên, lợi, ngạc cứng, ngạc mềm, lưỡi gà, thành họng, môi dưới, răng dưới, đầu lưỡi, lá lưỡi, mặt lưỡi, cuống lưỡi, thanh đới, thanh môn.

Ngoại trừ răng, lợi, ngạc cứng là cố định, các bộ phận khác đều có thể hoạt động linh hoạt, phối hợp để tạo ra âm thanh khác nhau.

Khi vị trí lưỡi thay đổi (cao – thấp, tròn môi – dẹt môi), âm thanh phát ra cũng thay đổi, hình thành các nguyên âm khác nhau.

---

BÀI 3 – GIỚI THIỆU VỀ PHIÊN ÂM TIẾNG HOA

Hệ thống phiên âm tiếng Hoa (Pinyin) là công cụ hiệu quả giúp học phát âm chuẩn.
Có tổng cộng 26 chữ cái:
a, b, c, d, e, ê, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, w, x, y, z.

Tiếng Hoa có:

• 21 phụ âm (âm đầu)
• 40 nguyên âm (âm chính, âm cuối)
• 4 thanh điệu chính:
  • Thanh 1: ngang cao (mẹ – 妈 mā)
  • Thanh 2: lên giọng (má – 麻 má)
  • Thanh 3: hạ rồi lên (mả – 马 mǎ)
  • Thanh 4: xuống mạnh (mạ – 骂 mà)

---

Quy tắc phiên âm quan trọng

1. “i” sau z, c, s, zh, ch, sh, r không đọc là [i], mà là âm “ư” ngắn.
2. “u” sau j, q, x, y đọc là [ü], không phải [u].
3. “iu, ui, un” thực chất là “iou, uei, uen”.
4. Âm bắt đầu bằng a, o, e sau âm khác phải dùng dấu cách âm '.
5. Âm bắt đầu bằng i viết thành y nếu còn nguyên âm khác sau nó.
6. Âm bắt đầu bằng u viết thành w theo quy tắc tương tự.
7. Âm bắt đầu bằng ü thêm “y” và bỏ dấu hai chấm: ví dụ “üan” → “yuan”.

---

Như vậy, dù có nhiều âm tương tự hoặc cách viết khác nhau, tiếng Hoa có quy tắc phát âm riêng, nếu nắm vững các quy tắc trên, bạn sẽ phát âm đúng và tự nhiên hơn.