Sách Đi Dọc Hà Nội – Nguyễn Ngọc Tiến PDF tải FREE

Ngòi Bút Tài Hoa và Những Trang Sách Không Dễ Viết (Phần Phê Bình)

---

Bài viết mở đầu bằng những kỷ niệm sâu sắc của tác giả với Hà Nội và Cầu Long Biên trong những năm tháng chiến tranh và thời điểm nhập ngũ. Những ký ức này không chỉ là chuyện cá nhân mà còn gắn liền với lịch sử, với những “anh cảm tử quân” dũng cảm và lời ca “Tôi đứng đây trên nhịp cầu Long Biên lộng gió” (nhạc sĩ Văn An), thể hiện tình yêu da diết và sự tri ân đối với những người đã hy sinh.

Tác giả bày tỏ sự trăn trở khi nhận thấy một số sách mới viết về Hà Nội có xu hướng “cóp nhặt, xào xáo” thay vì viết từ sự khảo cứu, khám phá và suy tư cá nhân.

Blockquote: “Một thành phố có 1.000 năm tuổi, hẳn sẽ có rất nhiều điều để viết. Một thành phố gắn liền với mọi thăng trầm, biến thiên của đất nước, hẳn sẽ có nhiều điều để kể.”

Tác giả đánh giá cao công trình của Nguyễn Ngọc Tiến qua ba cuốn sách: 5678 bước chân quanh Hồ Gươm (2008), Đi ngang Hà Nội (2012), và Đi dọc Hà Nội.

• Nguyễn Ngọc Tiến được nhìn nhận không chỉ là một nhà báo mà còn là một nhà khảo cứu chững chạc, cẩn trọng, có trách nhiệm và chính kiến riêng.
• Tác giả khẳng định Đi dọc Hà Nội đã “mở ra cách tiếp cận mới” và đạt tới “một đẳng cấp mới” trong các bài ký sự – khảo cứu lịch sử văn hóa tinh tế.
• Các giả thuyết của Nguyễn Ngọc Tiến đều dựa trên cơ sở tư liệu cụ thể, luận giải khách quan, không nhằm bác bỏ người đi trước mà đưa ra tư liệu mới để cùng suy ngẫm – một thái độ nghiêm túc đáng trân trọng.
• Các bài ký sự trong Đi dọc Hà Nội được nhắc đến như: Ai xây Tháp rùa?, Răng đen, răng trắng và răng Tetracylin, Đào Nhật tân có từ bao giờ?, Thuốc phiện ở Hà Nội, Những ngã tư và những cột đèn, Phim và rạp một thời…

Bài viết kết lại bằng sự ngưỡng mộ đối với “người Hà Nội” mà nổi bật là hình ảnh BS Trần Duy Hưng (Chủ tịch đầu tiên của Thủ đô) – một mẫu hình tiêu biểu. Tác giả suy ngẫm về “văn hóa Hà Nội và người Hà Nội” là hai khái niệm vừa cụ thể vừa trừu tượng, hình thành từ lâu đời và là mẫu hình về văn hóa, con người của đất nước. Nguyễn Ngọc Tiến đã đưa người đọc đến với các vấn đề – sự kiện trên nền tảng những người Hà Nội rất bình thường (người trồng hoa Ngọc Hà, chị công nhân coi sóc đồng hồ Bưu điện Bờ Hồ, người bán hàng rong, hát xẩm…).

Cuối cùng, tác giả gửi lời cảm ơn đến Nguyễn Ngọc Tiến vì đã “cần mẫn và kỳ công” viết nên những trang sách không dễ viết, giúp người đọc hiểu thêm về quá khứ, về dòng chảy văn hóa Hà Thành, đồng thời nhắc nhở rằng “hiện tại và tương lai không đến từ hư vô, mà đến từ quá khứ.”

---

Ai Xây Tháp Rùa? (Trích đoạn khảo cứu từ “Đi dọc Hà Nội” hoặc bài viết liên quan)

---

Phần này đi sâu vào việc khảo cứu nguồn gốc của Tháp Rùa, một di tích văn hóa nổi bật tại Hồ Hoàn Kiếm.

Bối cảnh và Đặc điểm

• Hồ Hoàn Kiếm (Hồ Gươm): Gắn với truyền thuyết Lê Lợi trả gươm, biểu tượng cho khát vọng hòa bình và chữ tín.
• Các di tích liên quan: Đền Ngọc Sơn, cầu Thê Húc, đài Nghiên, tháp Bút (được Nguyễn Siêu sửa chữa, cải tạo năm 1865).
• Tháp Rùa: Dù kiến trúc có khác biệt và không có nhiều giá trị về kiến trúc, nhưng lại gây chú ý.
  • Từng bị chính quyền Pháp đặt tượng Nữ thần Tự do (phiên bản thu nhỏ của bức tượng của Frédéric Auguste Bartholdi) lên đỉnh tháp vào cuối thế kỷ XIX.
  • Từng là nơi lá cờ đỏ sao vàng tung bay ngày 19-5-1948, dẫn đến sự hy sinh của tổ treo cờ.
  • Kiến trúc: Hình chữ nhật, cao ba tầng, giao thoa giữa kiến trúc Pháp và kiến trúc bản địa. Tầng một 10 cửa, tầng hai 14 cửa, tầng ba có một cửa tròn. Trên tường mặt phía Đông tầng ba có ba chữ Quy Sơn Tháp.
  • Tọa lạc trên một gò đất nổi lên mặt nước giống mai rùa (gò Rùa), trước đây là nơi hóng gió và câu cá của chúa Trịnh.
  • Chiều cao từ nền đất lên đỉnh tháp: 8,8 mét.
  • Tiến sĩ toán học Nguyễn Xuân Tấn (báo Tiền Phong 2000) nhận định người thiết kế có sự am hiểu về hình học, kiến trúc cổ điển Pháp và kiến trúc chùa Việt Nam.

Khảo sát Tư liệu về Người Xây

Tuy nhiên, không tìm thấy bất cứ tài liệu nào nói về người thiết kế Tháp Rùa một cách chính xác. Bài viết liệt kê các giả thuyết từ tư liệu cũ:

Tư liệu (Tác giả, Năm xuất bản)	Tác giả xây Tháp Rùa	Chi tiết bổ sung
Từ Paris đến Bắc Kỳ (Paul Bourde, 1885)	Một chủ hiệu bánh người Hoa.	Mô tả là “một công trình kiến trúc ba tầng của một chủ hiệu bánh người Hoa.”
Những ngôi chùa Hà Nội (Gustave Dumoutier, 1887)	Viên quan tên Vinh-Bao.	Xây trên vị trí đền nhỏ thờ thần hồ. Trên tường sơn hai chữ Vinh-Bao. Ông này trước làm tri phủ Thường Tín, sau làm thương biện Hoài Đức, bị cách chức năm 1886.
Bản đồ sông hồ Hà Nội (1884-1885)	Tháp Ba Kim (chú thích bằng chữ Pháp).	Chú thích ngay sát Tháp Rùa.
Ở Bắc Kỳ: Ghi chép và kỷ niệm (Bonnal, 1925)	Nguyen Huu Kiem, thường gọi là Ba Ho Kiem (người lĩnh trưng thu thuế đánh cá).	Xây trên địa điểm đền nhỏ cũ thờ thần hồ, có tên Quy Son Thap.
Hà Nội xưa (Claude Bourrin, tập hợp bài báo 1935, 1941)	Vinh-Bao (theo Dumoutier) hoặc Ba Ho Kiem (theo Bonnal).	Khẳng định Vinh-Bao và Ba Ho Kiem chỉ là một người (tên thật là Nguyen Huu Kim).
Cổ tích và thắng cảnh (Doãn Kế Thiện, 1959)	Bá Kim hay Thương Kim (tay sai Pháp).	Xây năm 1884. Mục đích là chôn hài cốt tiền nhân để được “vạn đại công khanh” (tin thuyết phong thủy) bằng cách xây trên nền Tả Vọng đình của chúa Trịnh. Âm mưu bị bại lộ, hài cốt bị quăng xuống hồ, nhưng phải cắn răng làm xong tháp.
Hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn (Nguyễn Vinh Phúc, 2003)	Nguyễn Hữu Kim (Nguyễn Hữu Liên), hiệu Chu Ái, gọi là Bá Hộ Kim (hào mục làng Cựu Lâu).	Nhận định Ba Ho Kiem, Nguyen Huu Kiem, Vinh-Bao chỉ là một người tên là Nguyễn Hữu Kim, người làng Cựu Lâu, có cửa hàng Vĩnh Bảo (giải thích cho tên Vinh-Bao).

• Tư liệu mới nhất: Tác giả bài viết nghe thông tin từ anh Đàm Quang Minh về một gia đình người Việt lai Hoa ở Pháp, có tổ phụ là người Hoa đã xây Tháp Rùa. Tác giả có ý định tìm hiểu thêm.

Kết luận tạm thời: Dựa trên các tư liệu, dù có sự mâu thuẫn nhưng giả thuyết được nhiều nhà nghiên cứu chấp nhận là Tháp Rùa được xây dựng khoảng năm 1877 (theo Claude Bourrin), bởi một người tên là Nguyễn Hữu Kim (tức Bá Kim, Thương Kim, Ba Ho Kiem, Vinh-Bao).