Bên dưới đây mình có spoil trước 1 phần nội dung của cuốn sách với mục tiêu là để bạn tham khảo và tìm hiểu trước về nội dung của cuốn sách. Để xem được toàn bộ nội dung của cuốn sách này thì bạn hãy nhấn vào nút “Tải sách PDF ngay” ở bên trên để tải được cuốn sách bản full có tiếng Việt hoàn toàn MIỄN PHÍ nhé!
LỜI NGƯỜI BIÊN SOẠN
Trong thời gian thực hiện ebook Ấn Độ và Phật Thích Ca, tôi đã có ý định tiếp theo là gõ ít nhất chương I của cuốn Lịch sử văn minh Trung Hoa.
Vì vậy, trong bài Vài lời thưa trước, tôi đã viết:
“Tôi chép trọn chương I: Tổng quan về Ấn Độ, cũng vì một lý do khác nữa.
Đó là, nếu như không có điều kiện đọc trọn cuốn Lịch sử văn minh Ấn Độ, chỉ với chương I và chương II thôi, chúng ta cũng tạm đủ để hiểu tại sao trong Lịch sử văn minh Trung Hoa, Will Durant lại viết câu này:‘Trọng tâm của tư tưởng Trang Tử cũng như của triết gia nửa thần thoại Lão Tử — mà Trang Tử coi là sâu sắc hơn Khổng Tử nhiều — là một ảo tưởng huyền bí về một cái vô ngã, rất gần với đạo Phật và các Upanishad trong các kinh Veda, khiến chúng ta phải ngờ rằng các thuyết siêu hình của Ấn Độ đã truyền qua Trung Quốc ít nhất là bốn thế kỷ trước khi đạo Phật vào Trung Quốc…’”
Cuốn Lịch sử văn minh Trung Hoa là phần A: Trung Hoa của cuốn III: Viễn Đông
(Book III: The Far East – A: China), thuộc tập I: Di sản phương Đông
(Volume One: Our Oriental Heritage) trong bộ Lịch sử văn minh (The Story of Civilization) của Will Durant.
Về bản dịch của học giả Nguyễn Hiến Lê
Trước khi dịch Lịch sử văn minh Trung Hoa, cụ Nguyễn Hiến Lê đã có rất nhiều tác phẩm viết hoặc dịch về triết học và văn học Trung Quốc.
Do đó, so với Lịch sử văn minh Ấn Độ, cụ có nhiều điều kiện hơn để giúp người đọc hiểu rõ và hiểu đúng nguyên tác.
Nhờ những “vài chữ hoặc một câu ngắn” được cụ đặt trong dấu [ ], cùng phần chú thích công phu, chúng ta biết được rằng cụ đã đính chính nhiều chỗ sai trong nguyên bản.
Nhiều nơi, thay vì dịch theo bản tiếng Pháp, cụ tra cứu bản chữ Hán và dịch lại cho chính xác; cũng có khi cụ dịch trọn một đoạn dài, dù nguyên tác chỉ trích vài câu ngắn.
Ngược lại, trong các cuốn như Lão Tử – Đạo Đức Kinh, Khổng Tử, Sử Trung Quốc, ta thấy cụ Nguyễn Hiến Lê nhiều lần dẫn lời Will Durant.
Chẳng hạn, trong cuốn Khổng Tử, cụ viết:
“Durant, tác giả bộ Lịch sử văn minh, đã nhận định đạo Khổng rất đúng:
‘Chỉ trong đạo Ki-tô và đạo Phật, chúng ta mới thấy có sự hùng tâm gắng nhân hóa cái bản chất con người như đạo Khổng.’
Ngày nay cũng như ngày xưa, dân tộc nào bị cái nạn giáo dục thiên về trí dục quá, mà đạo lý suy đồi, tư cách cá nhân cũng như tập thể đều kém cỏi, thì không có phương thuốc nào công hiệu hơn là cho thanh niên thấm nhuần đạo Khổng.
Nhưng chỉ một triết lý Khổng học thôi chưa đủ. Nó rất thích hợp với một quốc gia cần thoát khỏi cảnh hỗn loạn, nhu nhược để lập lại trật tự, lấy lại sức mạnh;
nhưng đối với một quốc gia cần cải tiến không ngừng để ganh đua trên trường quốc tế, thì triết lý ấy lại trở thành trở ngại.”
Tư tưởng so sánh và ảnh hưởng qua lại
Ta biết rằng cụ Nguyễn Hiến Lê mua bộ Lịch sử văn minh của Will Durant khoảng năm 1969, và khoảng bốn năm sau cụ viết bộ Trang Tử – Nam Hoa Kinh.
Tuy nhiên, trong bộ này, cụ không dẫn lời nào của Will Durant;
hơn nữa, cụ không hề có sự nghi ngờ giống Durant về việc thuyết luân hồi trong các kinh Veda của Ấn Độ ảnh hưởng đến học thuyết Trang Tử.
Cụ viết:
“Trang Tử không phải là nhà khoa học, mà thời ông sống, đạo Phật chưa truyền qua Trung Hoa.
Ông không biết các luật khoa học, và luân hồi; nhưng ông cảm nhận sâu sắc luật biến hóa trong vũ trụ.
Ông nghĩ rằng chúng ta chết rồi có thể biến thành bất kỳ vật gì khác như đổi căn nhà, và vật cũng vậy, có thể biến thành người;
và dù biến thành gì, vật và ta rốt cuộc cũng trở về Đạo, ‘quy căn’, hợp nhất với Đạo.
Đó là tư tưởng đặc sắc của ông, làm nền cho thuyết ‘không phân biệt ta và vật’, trọng thiên tính và sự tự do của vạn vật.”
Trong Sử Trung Quốc, cụ Nguyễn Hiến Lê trích dẫn rất nhiều từ bộ Lịch sử văn minh, đặc biệt từ Lịch sử văn minh Trung Hoa.
Có lẽ chịu ảnh hưởng của Will Durant, cụ trình bày rất chi tiết nền văn minh Trung Hoa và viết:
“Tôi cho lịch sử Trung Hoa là lịch sử của một nền văn minh vô cùng độc đáo, tuy ra đời sau vài nền văn minh khác như Ai Cập, Lưỡng Hà… nhưng tồn tại lâu nhất.”
Về công tác hiệu đính và phụ lục
Trong các đoạn trích dẫn mà cụ Nguyễn Hiến Lê không tìm được nguyên tác, cụ phải dịch từ bản tiếng Pháp, trong đó có khá nhiều bài thơ.
Tôi đã tìm được nguyên tác một vài bài (ghi trong chú thích, kèm bản dịch tạm).
Số còn lại, bạn Vvn đã tìm được thêm hai bài Bão vũ và Tân An lại, được tôi chép vào phần Phụ lục.
Ngoài ra, vì bản in của Nhà Văn hóa Thông tin có khá nhiều sai sót, bạn Tuanz đã dùng cuốn Lịch sử Văn minh Trung Quốc của Trung tâm Thông tin – Đại học Sư phạm (1990) để đối chiếu, sửa lỗi, đồng thời góp ý chỉnh lại một số chú thích.
Xin chân thành cảm ơn bạn Vvn, bạn Tuanz, và trân trọng giới thiệu cùng các bạn độc giả.
Goldfish
Tháng 8 năm 2010
LỜI NHÀ XUẤT BẢN
Giữa những năm 30 của thế kỷ XX, khi các đế quốc châu Âu, châu Mỹ đang ở thời kỳ cực thịnh,
khi bản đồ Á – Phi còn phủ màu xám thuộc địa,
thì Will Durant cho ra đời bộ LỊCH SỬ VĂN MINH THẾ GIỚI,
với phần mở đầu là lịch sử văn minh các nước phương Đông:
Ai Cập, Tây Á, Ấn Độ, Trung Hoa, Nhật Bản…
Hôm nay, ta nghe đâu đó những dự báo rằng cán cân kinh tế toàn cầu sẽ nghiêng về châu Á trong các thập kỷ tới.
Nhưng 55 năm trước, Will Durant đã viết:
“Tương lai ở phía Thái Bình Dương, và chúng ta phải hướng cặp mắt và trí óc về phía đó.”
Nhà sử học, nhà bác học người Mỹ gốc Pháp này, cùng vợ mình, đã bỏ ra gần ba chục năm để nghiên cứu các dân tộc châu Á và phương Đông,
và viết về họ với thái độ công bằng, trân trọng.
Từ khi sách ra đời đến nay đã nhiều thập kỷ,
nhưng công trình nghiên cứu này ở nước ta vẫn chưa được phổ biến rộng rãi.
Trong khi đó, một số giáo trình và tài liệu hiện hành vẫn coi nền văn hóa châu Âu – Hy Lạp, La Mã là khởi nguyên và đỉnh cao của mọi nền văn minh.
Quan niệm ấy đã từng bị Will Durant phê phán ngay trong giới sử học phương Tây.
Trong phần Văn minh phương Đông, Will Durant viết khá kỹ về Ấn Độ và Trung Hoa — hai quốc gia khai sinh hai nền văn minh lớn, có tác dụng và ảnh hưởng sâu sắc đến toàn bộ lục địa châu Á, trong đó có Việt Nam.
Ý nghĩa xuất bản
Sự phát triển của Ấn Độ và Trung Hoa trong thế kỷ này, tuy mỗi nước có đặc điểm riêng,
nhưng luôn thu hút sự chú ý của toàn nhân loại,
đặc biệt là khu vực Đông Nam Á, nơi đang chuyển mình mạnh mẽ.
Những “con rồng nhỏ” chung quanh đang phát triển,
còn “con rồng lớn” thì đứng trước thách thức to lớn.
Vì vậy, việc nhìn lại lịch sử lâu dài của Trung Hoa và Ấn Độ sẽ giúp ta có cơ sở để hiểu rõ xu hướng phát triển hiện nay của hai quốc gia láng giềng Việt Nam.
Đó chính là mục đích của chúng tôi khi xuất bản tập
LỊCH SỬ VĂN MINH TRUNG QUỐC
trong bộ sách đồ sộ của Will Durant.