Tải FREE sách Định Mệnh Chiến Tranh Mỹ Và Trung Quốc Có Thể Thoát Bẫy Thucylides PDF

LỜI GIỚI THIỆU

Giữa lúc cả thế giới đang chú mục vào diễn biến ngày càng gay cấn và nhiều kịch tính của cuộc chiến tranh thương mại Mỹ – Trung thì công trình nghiên cứu của Graham Allison, một học giả chính trị quốc phòng hàng đầu của Mỹ được xuất bản tại Việt Nam – cuốn sách Định mệnh chiến tranh: Mỹ và Trung Quốc có thể thoát Bẫy Thucydides?.

• Chủ đề: Mang tính thời sự bậc nhất, có tầm bao quát rộng, được phân tích sâu sắc trên quan điểm so sánh – lịch sử.
• Mục tiêu của cuốn sách: Dự báo khả năng bùng nổ cuộc chiến tranh tàn khốc giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới hiện nay (Mỹ – Trung), cuộc chiến được dẫn dắt và thúc đẩy bởi những yếu tố mang tính “định mệnh”, hầu như không thể tránh khỏi. Khẩu hiệu đối đầu: “Phục hưng Trung Hoa” đối đầu với “Khôi phục sự vĩ đại của nước Mỹ”.
• Dấu chấm hỏi (?): Hàm ý về một khả năng “cứu rỗi” tích cực: hai cường quốc có thể tránh được cuộc chiến tranh hủy diệt đó, định mệnh vẫn có thể “cải sửa” miễn là… lịch sử chiến tranh được bàn luận trong cuốn sách này giúp thắp lên ngọn lửa hy vọng đó, dù là khá mong manh.

Khái niệm “Bẫy Thucydides”

• Khái niệm xuyên suốt: Bắt nguồn từ cuộc chiến tranh Peloponnese thời Hy Lạp cổ đại giữa thành bang Athens mới “trỗi dậy” và thành bang Sparta đang “thống trị”.
• Nội dung: Hai thành bang nảy sinh xung đột. Thay vì kiềm chế, cuộc chiến đã bùng nổ – như một định mệnh, không thể cưỡng được, nghĩa là cả hai rơi vào chiếc “bẫy Thucydides”. Điều có thể tránh được trở nên không thể tránh.
• Hậu quả: Sự tan rã của cả hai thành bang hùng mạnh, và sự sụp đổ của nền Văn minh Hy Lạp Cổ đại huy hoàng.

Phân tích Lịch sử

• G. Allison phân tích 16 tình huống có khả năng rơi vào bẫy Thucydides diễn ra trên thế giới trong vòng 500 năm trở lại đây.
• Xác suất đáng lo ngại: Trong 16 tình huống đó, đã xảy ra 12 cuộc chiến tranh (75%); thế giới chỉ tránh được chiến tranh ở 4 tình huống (25%).
• Câu hỏi trọng tâm: Liệu xung đột Mỹ – Trung lần này có dẫn tới chiến tranh (xác suất đa số) hay không (xác suất thiểu số), khi mà động cơ, tình thế và các động thái của nó về căn bản giống như 16 trường hợp đã được phân tích so sánh.

Phân tích Tình thế Mỹ – Trung Hiện tại

• Căn cứ: Loài người đã chuyển sang một thời đại mới, khác căn bản về chất. Còn hai đấu thủ – Mỹ và Trung Quốc – là những thế lực mới hoàn toàn, trên mọi phương diện.
• Allison dành phần lớn hơn của cuốn sách (ít nhất là 5 chương) để mổ xẻ tình thế của Mỹ và Trung Quốc hiện tại, làm rõ động cơ, thực lực, các điều kiện quy định (văn hóa, ý thức hệ,…), sự toan tính chiến lược của mỗi bên (so với chỉ 3 chương bàn về lịch sử).
• Phẩm chất cá nhân: Cuốn sách đề cập đến những phẩm chất và năng lực nổi bật của hai cá nhân đang “cầm trịch” cuộc chơi – Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình. Allison hiểu rõ rằng những phẩm chất và năng lực cá nhân chính là những yếu tố tạo nên cái ngẫu nhiên – định mệnh của các quốc gia – dân tộc.
• Lịch sử Trung Quốc: Cuốn sách cố gắng làm rõ lịch sử Trung Quốc (nền văn minh lâu đời, văn hóa đặc sắc, Nho giáo định hình văn hóa phương Đông, triết lý “cờ vây” định hướng chiến lược). Mặc dù từng bị các “tộc man di” cai trị và chịu đựng “một thế kỷ ô nhục”, giờ đây, Trung Quốc đang trỗi dậy phi thường, chiếm giữ nhiều kỷ lục thế giới về sức mạnh quốc gia, hơn cả Mỹ.

Phương pháp phân tích

• Allison tiến hành phân tích so sánh nghệ thuật chiến tranh của phương Đông và phương Tây (như một thứ kết tinh văn hóa).
• Hàm ý: Để dự báo khả năng chiến tranh, cần phải mổ xẻ ở những tầng rất sâu của lịch sử, của các cấu trúc văn minh, các giá trị văn hóa (Jozeph Nye gọi là “sức mạnh mềm”).
• Việc phân tích triết lý và nghệ thuật đánh cờ của mỗi phương (cờ vây của phương Đông và cờ vua của phương Tây) cho thấy tính triệt để nghiêm túc của công việc nghiên cứu.

Lời kêu gọi hành động

• Allison gợi ý các khả năng và điều kiện cần có để giải quyết vấn đề theo hướng để chiến tranh không trở thành định mệnh.
• Ông kêu gọi một nỗ lực có trách nhiệm của mọi người, đặc biệt là của những người đang nắm giữ “trọng trách” quốc gia và nhân loại.
• Đánh giá: Định mệnh chiến tranh là một cuốn sách đáng đọc đối với những ai quan tâm đến tình hình quốc tế và đặc biệt đối với người Việt Nam hiện nay.

Hà Nội, 9/9/2019 Phó Giáo sư – Tiến sĩ Trần Đình Thiên

---

LỜI NÓI ĐẦU (của Graham Allison)

Hai thế kỷ trước, Napoleon từng cảnh báo, “Hãy để Trung Quốc ngủ yên; một khi quốc gia này thức dậy, thế giới sẽ rung chuyển.” Ngày nay Trung Quốc đã tỉnh giấc, và thế giới đang bắt đầu rung chuyển.

• Tư tưởng căn bản của cuốn sách: Bẫy Thucydides. Khi một cường quốc đang trỗi dậy đe dọa thế chỗ một cường quốc đang thống trị, những tiếng chuông cảnh báo liền vang lên: nguy hiểm phía trước.
• Nhận định cốt lõi: Trung Quốc và Mỹ hiện đang trong quá trình xung đột tiến đến chiến tranh – trừ phi cả hai bên tiến hành những hành động khó khăn và đau đớn để đảo ngược nó.

Giải thích Bẫy Thucydides

• Nguồn gốc: Sử gia Hy Lạp cổ đại Thucydides mô tả về cuộc chiến đã tàn phá hai thành bang Hy Lạp cổ đại hàng đầu.
• Lời giải thích của Thucydides: “Chính sự trỗi dậy của Athens và nỗi sợ hãi mà nó gây ra ở Sparta đã khiến chiến tranh trở thành điều tất yếu.”
• Nghiên cứu tại Harvard (Dự án Bẫy Thucydides): Đã tìm ra 16 trường hợp trong 500 năm qua, trong đó sự trỗi dậy của một quốc gia lớn đã phá vỡ vị thế của một quốc gia đang ở thế thượng phong.
  • Ví dụ tai tiếng nhất: Đầu thế kỷ XX, nước Đức công nghiệp làm lung lay vị thế của Anh. Hệ quả thảm khốc là chiến tranh thế giới.
• Tỉ lệ: 12 trường hợp dẫn tới chiến tranh còn 4 trường hợp thì không – đó không phải là một tỉ lệ đáng yên tâm đối với cuộc đối đầu địa chính trị quan trọng nhất của thế kỷ XXI.

Tác động của Trung Quốc Trỗi dậy

• Cuốn sách này là về tác động của một Trung Quốc đang trỗi dậy đối với Mỹ và trật tự toàn cầu.
• Trong vòng bảy thập kỷ kể từ Thế chiến II, một khuôn khổ dựa trên luật chơi do Washington dẫn dắt đã tạo ra một “Nền hòa bình Kéo dài” hiếm hoi.
• Ngày nay, một Trung Quốc ngày càng hùng mạnh đang dần phá vỡ trật tự này, thách thức nền hòa bình mà nhiều thế hệ vẫn coi là đương nhiên.

Quan điểm về Tính tất yếu

• Khái niệm Bẫy Thucydides đã gây ra khá nhiều tranh cãi. Giới hoạch định chính sách cố ngụy biện xung quanh quan điểm của Thucydides, lập luận rằng chiến tranh giữa Washington và Bắc Kinh không phải là điều tất định.
• Obama và Tập Cận Bình (Hội nghị Thượng đỉnh 2015): Đã thảo luận về Bẫy Thucydides. Obama nhấn mạnh “cả hai nước đều có khả năng kiểm soát những bất đồng.” Tập Cận Bình thừa nhận “nếu các nước lớn thường xuyên mắc phải những sai lầm trong tính toán chiến lược, họ có thể tạo ra những cái bẫy như thế cho chính mình.”
• Quan điểm của Allison: Chiến tranh Mỹ – Trung không phải là điều chắc chắn sẽ xảy ra. Bẫy Thucydides không phải là thuyết định mệnh hay sự bi quan. Thay vào đó, nó cho chúng ta thấy được các áp lực khủng khiếp về mặt cấu trúc mà Bắc Kinh và Washington phải kiểm soát để xây dựng một mối quan hệ hòa bình.

Hai Nhân vật “Cầm trịch”: Tập Cận Bình và Donald Trump

• Cả hai đều được thúc đẩy bởi cùng một tham vọng: Khôi phục sự vĩ đại cho quốc gia mình.
• Cả hai đều nhận ra rằng quốc gia kia dẫn dắt là trở ngại chính trên con đường hiện thực hóa giấc mơ của họ.
• Cả hai đều:
  • Tự hào về năng lực lãnh đạo có một không hai của riêng mình.
  • Tự coi mình đang đóng vai trò chủ đạo trong việc phục hưng quốc gia.
  • Đưa ra những chính sách đối nội gây nản chí nhằm kêu gọi những thay đổi triệt để.
  • Khơi dậy sự ủng hộ của các nhóm dân túy dân tộc chủ nghĩa nhằm chống tham nhũng ở trong nước và đương đầu với các nỗ lực của bên còn lại với mục tiêu cản trở sứ mệnh lịch sử của đất nước họ.

Kết luận

Xu hướng lịch sử mà Thucydides đã đề cập sẽ trở nên căng thẳng hơn trong những năm sắp tới.

• Phủ nhận Bẫy Thucydides không làm cho nó trở nên ít thực tế hơn.
• Thừa nhận nó là một cách để đảm bảo cho các thế hệ tương lai và làm tất cả những gì có thể để vượt qua khó khăn.