Bên dưới đây mình có spoil trước 1 phần nội dung của cuốn sách với mục tiêu là để bạn tham khảo và tìm hiểu trước về nội dung của cuốn sách. Để xem được toàn bộ nội dung của cuốn sách này thì bạn hãy nhấn vào nút “Tải sách PDF ngay” ở bên trên để tải được cuốn sách bản full có tiếng Việt hoàn toàn MIỄN PHÍ nhé!
Thay đổi tạo nên sự nhiệm màu
Chuyện xưa kể rằng, một hôm Thần Chết xuống dương gian để đưa một vị thánh về trời. Thượng Đế – người của lòng nhân ái vô biên, đã dặn dò Thần Chết là hãy ban tặng cho vị thánh này bất kỳ ân huệ nào mà ông ta chọn, vì ông là một bậc chân tu, người đã cống hiến trọn đời cho lòng bác ái. Ước nguyện tha thiết nhất của vị thánh này là cầu xin Thượng Đế hãy cho Thần Chết “nghỉ việc” để loài người có thể trường sinh bất tử trong một thế giới thanh bình, mọi việc đều có thể dự đoán được và không có bất kỳ một sự đổi thay nào.
Ngay khi ước nguyện của ông thành hiện thực, cuộc sống trên trái đất trở nên ngưng đọng. Hạt giống không thể rụng xuống để tách vỏ nảy lên mầm sống mới. Mây trắng trên trời đứng tĩnh lặng, không thể tạo những cơn mưa ban sự sống. Mặt đất nứt nẻ bị nung nóng dưới ánh nắng mặt trời chói chang vì ngày không bao giờ lụi tàn. Từ đó, không còn đêm để mỗi sáng mọi người chiêm ngưỡng ánh bình minh.
Trứng và tinh trùng, sự hòa hợp kỳ diệu của tạo hóa để tạo mầm sống, mòn mỏi “đợi chờ nhau” trong sự chia ly. Chẳng bao lâu sau đó, những cư dân trên thế giới không-có-sự-thay-đổi trở nên đói khát, đôi mắt trũng sâu vì tuyệt vọng, nhận ra mình bị giam hãm trong những nỗi thống khổ, bế tắc vĩnh viễn.
Khát vọng tạo nên hạnh phúc cho nhân loại bằng cách ngăn cản cái chết của vị thánh vô tình gây ra sự hủy diệt hàng loạt muôn loài. Chứng kiến cảnh tàn sát khủng khiếp do sự bất biến gây ra, ông vô cùng hối tiếc. Ông nhận rõ rằng, càng muốn giữ chặt cái gì đó, cho dù có quý giá đến đâu, thì người ta càng bị trói chặt hơn trong xiềng xích ảo tưởng, và những điều mới mẻ sẽ không bao giờ được nảy sinh. Và ở một góc độ nào đó, cái chết thật sự là mẹ của sự sống.
Lời giới thiệu
Hai khía cạnh của cuộc sống
Với nụ cười trên môi, chàng thanh niên sải những bước chân hạnh phúc trên đường, anh ta nghĩ về một viễn cảnh tương lai đầy hứa hẹn đang chờ đón mình. Nhưng ở góc đường gần đó là một con tê giác khổng lồ đang tiến rất nhanh đến ngã tư đường – nơi cả hai sẽ đâm sầm vào nhau trong tích tắc.
Đó là một cảnh trong phim “Người New York” mà chúng tôi rất thích. Chàng thanh niên có thể thấy được tương lai phía trước, nhưng điều đó vẫn xa vời, còn thực tại sắp phải chạm trán với con tê giác thì dường như anh ta không thấy được. Đó là sự ngẫu nhiên nằm ngoài mọi dự đoán. Tuy nhiên, những sự ngẫu nhiên này lại luôn thường trực và có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong cuộc đời mỗi chúng ta. Ai cũng mong muốn tìm được ẩn số của cuộc đời mình, rồi từ đó an nhàn, tự tại sống một cuộc sống theo như số mệnh đã an bài. Thế nhưng mấy khi con người được thỏa nguyện, và cũng có mấy ai cam chịu số phận như thế. Cuộc đời vẫn không ngừng biến đổi, như vòng xe luân hồi chuyển động, trong đó mỗi đoạn đường ta đi đều chứa đựng những điều mới lạ. Thậm chí nó xảy ra rất nhanh, chỉ trong khoảnh khắc mà giây phút này ta đi trên đoạn đường này nhưng sau đó ta đã bước trên đoạn đường khác. Điều quan trọng là bạn có điều khiển được bánh xe đó không, hay là tự buông xuôi chấp nhận cho cuộc đời đưa đẩy. Có những điều bất ngờ ngẫu nhiên là may mắn, hạnh phúc nhưng cũng có khi nó lại là những trăn trở, khổ đau, phiền muộn hay những điều bất hạnh được xem như là vận mệnh không ai lường trước được.
Đông Cung Thái Tử Siddhartha rời bỏ cung điện tráng lệ của mình để trở thành một khất sĩ, miệt mài tìm kiếm chân lý, kiên nhẫn trì giới và nắm giữ được vận mệnh của mình dưới danh hiệu Đức Phật. Christopher Reeve bị ngã ngựa và phải ngồi xe lăn suốt đời, nhưng thay vì buồn nản, than thân trách phận, ông sẵn sàng thay đổi cách sống. Sự điềm tĩnh, lòng nhân ái, bao dung và mong ước giúp đỡ người khác đã biến ông trở thành Siêu Nhân thật sự, đúng như nhân vật Siêu Nhân ông từng thể hiện rất thành công trong bộ phim nổi tiếng cùng tên những ngày còn là diễn viên Hollywood.
Bánh xe của cuộc đời vẫn quay, mọi thứ vẫn không ngừng biến đổi, những thách thức và cơ hội không ngừng được mở ra. Bạn đã sẵn sàng chưa? Hãy biết gõ cánh cửa lòng mình để mở nó, một thế giới mới đang ẩn giấu trong những lớp vỏ xù xì, cũng như loài sâu bướm đang hoàn thiện mình dần lên trong lớp kén bao bọc để hướng đến cuộc sống bên ngoài cao rộng hơn. Hãy trở thành chính mình để vận hành bánh xe của quá trình chuyển hóa.
Hầu hết các chương trong quyển sách này đều nói về nhận thức đối với sự chuyển hóa – khoảnh khắc xảy ra sau khi mọi chuyện đã chấm dứt ở quá khứ nhưng chưa chuẩn bị cho sự kiện mới ra đời ở tương lai. Dấn thân vào vùng hoang sơ của sự thay đổi là một hành trình không có sẵn lối đi, bạn phải tìm kiếm con đường cho riêng mình. Những vấn đề mà chúng tôi đề cập đều có thể ứng dụng rộng rãi trong nhiều tình huống chuyển hóa, được sắp xếp theo mức độ từ những trăn trở, buồn rầu, đau khổ, mất mát, cho đến khi nhận thức, thấu hiểu, lấy lại nghị lực và lòng can đảm.
Các chương sách đều độc lập với nhau nên bạn có thể đọc bất kỳ chương nào mình thích. Với cách sắp xếp như thế, chúng tôi hy vọng quyển sách là kim chỉ nam giá trị mỗi khi cuộc sống của bạn có thay đổi hay rơi vào những tình thế cấp bách.
Chúc các bạn nhận ra và hòa hợp cùng sức mạnh chuyển hóa diệu kỳ của sự thay đổi!
Lời tác giả
Viết sách là một việc khó khăn. Đây là quyển thứ mười hai của tôi, và dường như quyển sau càng khó thực hiện hơn quyển trước. Nhưng lần này đã phát sinh nhiều tình huống đặc biệt, đó là việc tôi và anh Gordon – chồng tôi – cùng chung tay viết quyển sách này. Lúc đó, chúng tôi kết hôn với nhau mới được hai tuần, trong lòng đang tràn ngập hạnh phúc và hứng khởi, sẵn sàng cho sự trải nghiệm đồng sáng tác. Việc này có thể là không lớn lao lắm, nhưng niềm vui là chúng tôi được ở bên nhau, thậm chí còn hoạch định sẽ cùng nhau viết tiếp quyển thứ hai.
Anh Gordon là chuyên viên tư vấn phát triển tổ chức, đôi khi anh còn được biết đến với tư cách là tác nhân tạo sự thay đổi. Anh thường được mời đến để “khuấy động tình thế” và làm cho các cuộc nói chuyện trở nên dễ dàng hơn những khi đối tác của hai phía bị lâm vào tình huống khó xử hay những lúc họ cần người đưa ra những góc nhìn mới. Hơn 20 năm qua, từ khi còn là sinh viên của trường Ridhwan, anh đã trở thành “viên kim cương quý cho các giải pháp tình thế” đối với quá trình tự nhận thức.
Còn tôi, trái lại, là nhà tâm lý học, nhà khoa học về ngành y, một diễn giả và là một nhà văn, được mô tả như là chuyên gia miễn dịch thần kinh-tâm lý của người Mỹ bản xứ, người Do Thái, người theo đạo Phật, tín đồ Cơ đốc giáo, người theo đạo Hin-đu và cả đạo Hồi.
Anh Gordon được đào tạo chuyên ngành về phê bình văn học, lịch sử tư tưởng, cũng như về cách phát triển tổ chức, nên có phong cách viết tinh tế và hơi trừu tượng. Khi đang viết, đã có lúc anh Gordon lo ngại quyển sách sẽ quá thiển cận, còn tôi thì lại sợ nó quá sâu sắc và khó hiểu. Nhưng niềm hy vọng chung của cả hai là quyển sách sẽ chân thực và đáng tin cậy.
Trong lúc đọc, các bạn sẽ nhận thấy các chương sách được viết theo ba giọng điệu, ba phong cách khác nhau: nét đơn giản và thực tế của tôi, sự trừu tượng của anh Gordon và có khi lại là sự hòa điệu của cả hai.
Việc viết chung một quyển sách quả là không dễ dàng chút nào, đặc biệt là tìm được sự hòa hợp trong nhau. Đã có lúc anh Gordon cảm thấy không hài lòng khi tôi cố biên tập lại những gì anh viết và thay chúng bằng giọng điệu của phái nữ, còn khoảnh khắc khó chịu nhất của tôi là khi cả hai không tìm được tiếng nói chung.
Dù sao đi nữa, được viết chung quyển sách này là sự trải nghiệm có tính chất chuyển hóa cho cả hai chúng tôi. Bên cạnh đó là những câu chuyện riêng tư về gia đình của cả tôi và anh Gordon sẽ được sẻ chia cùng các bạn như một sự trải nghiệm thực tế nhất mà chúng tôi từng đi qua. Anh Gordon mất người mẹ thân yêu khi mới hai tuổi, còn tôi thì chìm trong đau khổ khi cha tự tử. Chúng tôi đều chịu những mất mát đau thương tạo nên những mảnh vỡ về tinh thần khi còn quá nhỏ, nhưng quan trọng là chúng tôi đã vượt qua.
Trên hành trình của sự trải nghiệm, chúng tôi mong tìm được niềm vui khi góp phần giúp mọi người vượt qua những nghịch cảnh trong đời, cũng như những nỗi đau của riêng từng người. Các bạn sẽ tìm lại mình cho một cuộc sống năng nổ, tràn đầy sức sống, có một đời sống tinh thần tích cực và sự tăng tiến hướng đến tính toàn vẹn. Một cuộc sống như thế mời gọi sự hài hòa, cân đối giữa khối óc, trái tim và bàn tay cùng nhau làm việc để tạo ra thế giới tốt đẹp hơn cho những ai đang tìm kiếm sự dẫn dắt tâm linh, cũng như cho tất cả mọi người.
Bằng hành động đơn giản là cầm quyển sách nhỏ này lên, cho dù bạn có rút ra được bài học gì hay dành thời gian để chiêm nghiệm thực tiễn, thì bạn cũng đã nói lên được những ngôn từ tốt đẹp và đầy ý nghĩa với cuộc sống của mình, hay cuộc sống của những người mà bạn hết mực yêu thương.
— JOAN Z. BORYSENKO, Ph.D
1. Sự chuyển hóa tự nhiên
Quan sát cả chu kì tiến hóa của nòng nọc quả thật hấp dẫn. Chúng là những nghệ sĩ biến hình theo trình tự có tính nghệ thuật cao, là bậc thầy của sự chuyển hóa tinh tế và thầm lặng. Nòng nọc có đầu to, những cái đuôi thon dài, nhọn hoắt di chuyển thật uyển chuyển về phía trước. Rồi một ngày nào đó, không kèn không trống, những sinh vật nhỏ bé này bắt đầu một tiến trình thay đổi: đuôi từ từ thu ngắn lại và từ thân mình mọc ra bốn cái chân nhỏ xíu, giống một tác phẩm điêu khắc được tạc nên từ từ, hai chân sau mạnh mẽ và hai chân trước khéo léo được định hình. Dường như cả những biến đổi bên ngoài lẫn sự chuyển hóa bên trong đều được tiến hành cùng lúc một cách hoàn hảo, trong khi đó nòng nọc vẫn tiếp tục bơi lội tung tăng, tranh ăn và ung dung tự tại cho đến một ngày chúng biến thành một sinh vật lưỡng cư tuyệt vời, có khả năng sống cả trong nước lẫn trên cạn. Theo cách nhìn và suy ngẫm của chúng ta, quá trình chuyển hóa có ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trong cơ thể chúng, được diễn biến một cách chậm rãi và tinh tế chứ không có quá nhiều biến động.
Trái lại, loài sâu bướm biến hình thành bướm theo cách thức mãnh liệt hơn nhiều. Ta vừa mới thấy chúng là những con sâu xấu xí, bò lổm ngổm, nhai lá cây rào rào, thế mà giờ đây lại treo mình lơ lửng trên nhánh cây, biến thành con nhộng ở thời kỳ phôi thai, tự nhốt mình trong “cỗ quan tài dệt bằng tơ” (cái kén).
Không giống nòng nọc, sâu bướm đã nỗ lực rất nhiều để hoàn thiện dần những bộ phận cho phép nó vươn đôi cánh bay lượn trên bầu trời. Những tế bào mới, còn gọi là tế bào thành trùng, bắt đầu sinh sôi nẩy nở trong cơ thể chúng, hệ thống miễn dịch phát huy tác dụng mạnh mẽ, gắng sức tiêu diệt những khách lạ được xem là kẻ xâm nhập. Các tế bào thành trùng của sâu bướm nhân bội lên rất nhanh, lấn áp cả hệ thống miễn dịch. Thật ra sinh vật bé nhỏ đáng thương này hóa lỏng thành một món xúp đầy dinh dưỡng để nuôi tế bào thành trùng. Cuối cùng, hoan hỉ trong niềm vui chiến thắng, các tế bào này tập hợp thành một cộng đồng, hình thành nên một sinh vật hoàn toàn mới: con bướm với đôi cánh xinh đẹp, sặc sỡ sắc màu chẳng khác nào ảo ảnh.
Sâu bướm có hạt giống của sự chuyển hóa – tế bào thành trùng – đã ở cùng nó trong suốt vòng đời. Đến tuổi già, nó chết đi để tái sinh kiếp sống mới, cũng chính là bản chất, bản ngã và vận mệnh thật sự của nó. Có lẽ chúng ta cũng giống như loài bướm có đôi cánh xinh đẹp kia ở đặc điểm là cũng có hạt giống mang bản sắc con người đã ngấm sâu vào cơ thể, giúp ta chuyển hóa cái tâm, thoát khỏi cảm tính tiêu cực, chịu đựng được khủng hoảng về tình cảm và tồn tại dù cuộc sống có nghiệt ngã đến đâu.
Tôi thích sự chuyển hóa theo kiểu của nòng nọc hơn, nhưng chưa từng có ai hỏi tôi về quan điểm này. Có lẽ, những ai đi trọn sáu mươi năm cuộc đời sẽ cảm nhận sâu sắc hơn vì đã chứng kiến bao sự đa đoan, oan trái: li biệt, phản bội, cái chết của người thân yêu trong gia đình, tranh chấp, mâu thuẫn, bất an, phiền muộn chẳng khác nào sự biến hình của loài sâu bướm khi đi hết một vòng huyền nhiệm của tạo hóa. Ít có sự chuyển hóa nào giống như của nòng nọc mà vẫn giữ được sự tĩnh tại nhất định trong tâm hồn: kiên nhẫn và thận trọng.
Nhà triết học vĩ đại người Mỹ William James, người sáng lập nền triết học đương đại, cho rằng quá trình chuyển hóa của con người vừa mang tính xáo trộn bất ngờ vừa là quá trình phân rã từ từ. Vấn đề chính làm tôi quan tâm đến cả hai quá trình này là cái gì làm phấn chấn đời ta. Thông thường, ta không chọn cái thay đổi mang tính khủng hoảng và cũng chẳng nhận thức được sự chuyển hóa được phân rã từ từ nhằm giúp ta bóc tách nhiều lớp vỏ vướng víu chằng chịt bao quanh đời mình. Nếu cả hai loại thay đổi này không xảy ra một cách có nhận thức, vậy chúng bắt nguồn từ đâu? Phải chăng chúng được sinh ra từ một cái gì như chất kích thích sinh trưởng thực vật auxin, đã giúp cho thân cây hướng về ánh sáng hay vẫn còn một bí mật tâm linh nào đó sâu thẳm hơn?
Khi bắt gặp một đóa hoa nhỏ đang phát triển trong kẽ nứt của vỉa hè xi măng, chúng ta đều nhận thức được, từ một cá thể đơn bào nhỏ xíu cho đến những sinh vật đa bào như con người, tất cả đều có một khát vọng sống, một bản năng tự nhiên khác thường để vượt qua trở ngại và hướng đến sự hoàn thiện.
“Sức mạnh từ mầm xanh đã mang đến cho đời một bông hoa”, vần thơ nổi tiếng của thi sĩ xứ Wales, Dylan Thomas, nói về sự tiến hóa của cây trồng dường như ứng dụng đúng cho sự chuyển hóa cái tôi của loài người, cái bản ngã bẩm sinh luôn muốn hạnh phúc và khước từ nỗi đau. Có một cái gì đó tiềm tàng, luôn thúc giục chúng ta sử dụng hết mọi tiềm năng để vươn lên, giống như một hạt giống cỏn con cũng có thể trở thành một thân cây khổng lồ.
Điều này làm tôi nhớ đến người bạn, đồng thời cũng là người đồng nghiệp của mình: Jean Houston, bậc thầy thật sự về năng lực tiềm ẩn của con người, đã được nhà tâm lý học Jeffrey Mishlove phỏng vấn trong loạt chương trình truyền hình đặc biệt Thinking Allowed. Jean kể về tình bạn của cô với một người Pháp, Pierre Teilhard de Chardin, anh này vừa là chuyên gia xuất sắc về cổ sinh vật học, vừa là một triết gia. Cô tình cờ gặp anh ở công viên Central năm 14 tuổi và sau đó, cả hai thành bạn.
Cô kể về những buổi đi dạo với Chardin:”Thật là đặc biệt. Cảnh vật bỗng trở nên hữu tình, tràn đầy sức sống. Cách anh ấy nhìn bạn như thể bạn là ngôi nhà bề bộn với những đồ vật không cần thiết nhưng ẩn giấu điều gì đó đáng được tôn kính – qua ánh mắt ấy, bạn tự cảm thấy mình như toát lên cái gì rất thần thánh, tràn đầy cảm xúc, vui tươi và rực rỡ”.
Jean thường đề cập đến “tính thánh thiện” tiềm ẩn trong mỗi chúng ta. Theo lối ẩn dụ của cô, sự thay đổi làm tách lớp vỏ hạt giống, cho phép chúng ta lấp đầy thiện tâm. Đó cũng là “chân tánh” của vạn vật, giống như quả sồi phải phát triển thành cây sồi, còn chúng ta được định hướng để phát triển tính thánh thiện của chính mình. Đó thật là một triết lý sâu sắc. Dĩ nhiên, triết lý này không còn là lối ẩn dụ sâu xa nữa mà nó đang tồn tại trong thực tế đầy sinh động. Tôi muốn biết “tính thánh thiện” này (hay ít nhất một con sóng trong đại dương bao la của nó) sẽ được tôi nhận dạng và cảm nhận ra sao. Và với bạn, nó khác biệt thế nào? Tôi quan tâm đến cuộc đối thoại để hiểu rõ ý nghĩa của vấn đề này đối với mỗi người chúng ta, từ đó sẽ nhận thức được đầy đủ các khía cạnh trong cái tôi thật sự của mình hơn là chỉ biết được cái chung chung, tổng quát.
Và đối với mỗi người khác nhau, thuật ngữ “tính thánh thiện” mang một ý nghĩa khác nhau. Một vị tôn sư nổi tiếng mà tôi thán phục, gần đây có tham gia vào buổi đối thoại giữa người theo Phật giáo và Thiên Chúa giáo ở Boulder, Colorado, rồi sau đó là buổi đối thoại giữa người theo Thiên Chúa giáo và Do Thái giáo ở Denver. Ông đã khéo léo tránh cách giải thích theo kiểu rất trẻ con là có “một ông có râu ở trên trời, tay cầm quyển sách màu đen”. Rõ ràng cả ông lẫn người nghe trong hai buổi pháp thoại đang cùng nói về một vấn đề (mặc dù các Phật tử không dùng từ Thượng Đế). Tất cả mọi người đều nói về sự nhận thức, hay “sự giác ngộ” cố hữu trong tâm mỗi người. Bản chất của nhận thức – tùy theo cách mọi người gọi: “Thượng Đế”, “Đấng Toàn Năng”, “Đấng Chí Tôn”, hay “Đấng Mạc Khải Thần Linh” của người Do Thái – chính là trí tuệ và lòng nhân ái. Khả năng tiềm ẩn và trí tuệ tự nhiên, cả hai vừa chuyển hóa chúng ta vừa chuyển hóa chính bản chất của nó.
SUY NGẪM
Bạn có thể nhớ đến khoảnh khắc khi cả thế giới của bạn bị tan rã và bạn đang trong quá trình chuyển hóa không? Cảm giác lúc đó như thế nào? Bạn có nhận ra khác biệt nào so với thế giới hiện tại không? Nếu bạn không thể nhớ đến câu chuyện của riêng mình, hãy ghi lại sự chuyển hóa có tác động mạnh mẽ đến một người nào đó, thậm chí đó là câu chuyện xảy ra trong một quyển sách hoặc trong một bộ phim.