使用者への言葉
私は1990年に日本語を始めてから日本語複合動詞を
「謎」とし、研究する念を抱いてきた。そして、長い道を経て、
やっと2002年8月に博士論文を正式に発表することがで
きた。今、考えてみるとその「謎」を基本的に解くためとはいえ
、一々調べたり、自分の家族から離れたりしてするほど長い
道程を経てきたのである。
1994年にハノイ国家大学における博士課程に入学時、
複合動詞を研究テーマにした。しかし、日本語と日本語言語学に
ついての知識が浅いため、「なんと論の形にして、博士号
を申請する」という勇気がどうしても出せなかった。論文をな
かなか書き始められなかったわけである。そして、日本へ行く
機会が来て、東京外国語大学における大学院の地域文化研究科
修士課程に入ることができた。そこで日本語と日本語言語学の知
識を習得し、日本語の複合動詞について本格的な研究を始めた。
二年後、修士課程を修了した。嬉しい事に、複合動詞に対して
自分なりのアプローチを見つけることが出来た。帰国して、1
994年に始めた研究を継続した。
2001年2月に第一次の審査を受け、8ヶ月の手続きを
経た後、2002年8月に国家大学における第二次審査、つま
り正式に博士論文発表認可をいただいた。
この本を出版するに当たり、「複合動詞の構造と意味・用
法」の著者鄭野昌子先生を始め、日本における日本語学界の先
生方にお礼を述べたい。鄭野教授がこの分野の大先達として
1998年から沢山の貴重な関係文献をくださったお陰で研究を
順調に行う事が出来た。2000年に修士論文が完成した時、
研究方法や、研究結果について、誉めてくださったことが私が
とっては自信となり、研究を続ける大きな励みとなった。特に、
指導教官の湯本昭南教授に感謝を申し上げ上げたい。先生が厳しく
かつ熱心にご指導してくださったお陰で、最後に私が対象への
自分なりの新しい分類方法やアプローチを見つけることが出
来た。また、小池政治教授や川口健一教授にも感謝を申し上げ
たい。小池先生が著した「日本語は何ですか」等を通り
して、特にその後、お目にかかった時に日本語学についてのレ
ツスンを先生からいただいた。川口先生のお陰で、日本語や日
本語研究、そして諸先生方に巡り合うことができた。
ハノイで博士論文を書いている時、参考文献の日本人の作者をペ
トナム語に直書きするため、柴原知代先生に調べたり、チェック
したりしていただいた。大変助けていただいた。
修士論文に関しては、扇野竜一君をお礼を述べたい。忙
しい時間を割いて、丁寧に論文を正しい日本語に直してくださっ
た。
今まで、私の日本語学研究において、いつ
もそばにいて、親切に手伝ってくださったり、励ましてくださっ
たりした
日本人の皆さんに、心からお礼を申し上げ上げたい。皆さんから添
えていたただいたお陰で困難を乗り越え、仕事はかどら
せることができた。
ベトナムの先生方では、まずこの本を指導教官のグエン・
カオ・ダム教授に、そして、博士論文審査委員会の先生方、同
僚語氏にさし上げたい。また、ハノイ国家大学出版社に対して本
の出版を心よりお受けくださったことに感謝を申し上げたい。
本書を上梓するに当たって、住友財団からご支援いただき、
財団の児玉雄武氏からこの本の構成と語彙集の確定に関し
て色々なご協力をいただいた。特に、私を始め、全てのベトナ
ム人の研究者に支援、くださり、良い研究環境をくださった
国際交流基金に感謝を申し上げたい。
使用者皆さんの忌憚のないご意見とご教示を願うと
ころです。
〃〃〃、2002年11月20日
筆者
前書き
「日本語の複合動詞ハンドブック」をハンドブックと名乗っ
たものの、理論的・実用的な役割を本格的な辞書であると
言っても過言ではない。筆者の日本語複合動詞の研究は日本人
の日本語研究者・日本語教育者、特に東京外国語大学における修
士課程の審査委員会による評価に委ねたが、この複合動詞の研
究について、ベトナム語と日本語比較研究における博士課程では、ベトナム・
ハノイ国家大学における博士論文審査委員会によって優秀な研究成
果を得た。私はこのハンドブックは筆者の長年の言語学研究と日
本語教育成果から出た信頼性の高いものだと確信する。
構成の面で、本書が合理的かつ適切な展開を配慮したものだ
と分かる。本書は二つの分野から成る。第一部は学習や研究に日
本語複合動詞・複合動詞について必要な理論的・概観的な知識を与え、
第二部はそれを更に展開して実態上の言語生活に使用されている
代表的な複合動詞が辞書として並べてある。しかし、普通の辞書
とは異なり、辞書にはないもの複合動詞の結合タイプ及び教科
書・文学作品・他の辞書から引き出した適切な例文も示してある
ので、理論上・実践上に大変役立つ。また言語比較研究にも良
い資料となる。
複合動詞を通じて日本人の外界の見方・描写のし方
にも触れてあるので哲学・言語学の学際的な分野に至る点も極め
て興味深い。
最近、ベトナムでは日本語・日本文化が学習・研究ブームに
なりつつある状況に対し、理論と実践の側面を備えているこのよ
うな参考書が大変少ない状況におけるなかで本書には大きな価値
があると信じる。
本書が皆皆様の役に立つように大切に活用していただきたいと願
うものです。
〃〃〃、2004年1月9日
ホーアン・チョン・フィエン（教授・博士）
序文
Tran Thi Chung Toanさんの『日本語の複合動詞ハンドブック』
が出版されるということは、まことに有意義か喜ばしいことと
思います。
日本語では複合動詞の数が多く、重要で広範な役割を担って
いることはよく知られています。そのため、複合動詞をテーマにした
論文は少なくありませんが、それを学習者にどのように教えて
いくかという教育の観点から書かれたハンドブック形式のものは、
英語話者にとって「Handbook of Japanese Compound Verbs,
Yoshiko Tagashira&Jean Hoff, The Hokuseido Press, 1986」以外に見当
たりません。ベトナム語話者を対象にした本書がどれだけ画期的
なことかおわかりいただけるかと思います。
ベトナムにおける日本語教育は1990年代に本格化し、ベトナ
ム国同様急速に発展しつつあります。国際交流基金の調査による
と、日本語学習者数も66名(1990年)、3,055名(1993年)、10,106
名(1998年)と急増しています。現在、学習者のレベルが向上
題の一つですが、それには日越対照研究に基づき、ベトナム語で
書かれた本書のような教材が不可欠です。本書が、高度な日本語
語を得ベトナム人日本語教師に光を投げかけることはまち
がいありません。
私は10数年日本語教育及び外国人日本語教師に対する教師
研修に携わってきましたが、私自身も複合動詞に関心をもって
いました。複合動詞によって複雑な事象を表すことができますが、
複合動詞は多義的であり複雑で難しいものの一つだからです。どの
ように教えればいいのか試行錯誤を繰り返してきましたが、本
書のような教材を外国人日本語教師の方々が作ってくださること
がその解決の一つになるのでしょう
本書は第1部で複合動詞の性質、意味、用法、特徴などを述べ、
第2部は使用頻度の高い700語以上の意義、解説、日本語及びベ
トナム語による例文を挙げた辞典となっています。これだけの分
析と記述を行うことは、時間的にも精神的にも多大なエネルギー
を要した、大変な仕事であったと推察いたします。本書は、日本語
教育に深い情熱を持ちつづけてきたTran Thi Chung Toanさんのま
さに努力の結晶です。複合動詞に興味を持つ人だけでなく、日本語
教育に関心を持つベトナム人及び日本人の参考書として大いに活
用していただきたいと
思います。
独立行政法人 国際交流基金 日本語国際センター
専任講師 柴原智代
Dẫn luận về động từ phức tiếng Nhậ
I Động từ phức trong tiếng Nhật
Trong tiếng Nhật, dựa vào cấu trúc nội tại của từ, có thể phân từ
vựng ra thành các loại từ như sau:
(名詞)
}
}
Từ đơn(単語)
Từ ghép(合成語)
}
Từ phức hợp(複合語)
Từ phái sinh(派生語)
Từ phức hợp (còn gọi là từ phức) phát triển rất mạnh trong tiếng
Nhật. Đây là kiểu từ hai căn tố mang nghĩa từ vựng trở lên kết hợp
lại với nhau; từ phức hợp phản định với từ phái sinh ở chỗ từ phái sinh
là sự kết hợp của một căn tố với một hoặc vài phu tố. Tiêu biểu cho các
từ phức hợp, có thể kể ra danh từ phức, động từ phức, tính từ phức,
phó từ phức v.v… Việc phân định loại cho một kết hợp từ dựa vào
yếu tố sau trong khối kết hợp từ đó thuộc thành phần từ loại nào.
Thi dụ:
– Danh từ phức: Các danh từ phức được tạo thành từ 2 căn tố
vốn là danh từ kết hợp lại với nhau:
「山道」(Yama-michi): (nủi + đường): con đường núi
「夜明け」(Yo-ake): (buổi tối + sự mở ra): trời hửng sáng
「流星」(Nagare-boshi): (sự trôi + chảy + ngồi sao): ngôi sao băng
「心得」(Kokoro-e): (trái tim + cái có được): cái biết trước
「心得」(Kokoro-e): (trái tim + cái có được): cái biết trước
Image 1:
使用者への言葉
私は1990年に日本語を始めてから日本語複合動詞を
「謎」とし、研究する念を抱いてきた。そして、長い道を経て、
やっと2002年8月に博士論文を正式に発表することがで
きた。今、考えてみるとその「謎」を基本的に解くためとはいえ
、一々調べたり、自分の家族から離れたりしてするほど長い
道程を経てきたのである。
1994年にハノイ国家大学における博士課程に入学時、
複合動詞を研究テーマにした。しかし、日本語と日本語言語学に
ついての知識が浅いため、「なんと論の形にして、博士号
を申請する」という勇気がどうしても出せなかった。論文をな
かなか書き始められなかったわけである。そして、日本へ行く
機会が来て、東京外国語大学における大学院の地域文化研究科
修士課程に入ることができた。そこで日本語と日本語言語学の知
識を習得し、日本語の複合動詞について本格的な研究を始めた。
二年後、修士課程を修了した。嬉しい事に、複合動詞に対して
自分なりのアプローチを見つけることが出来た。帰国して、1
994年に始めた研究を継続した。
2001年2月に第一次の審査を受け、8ヶ月の手続きを
経た後、2002年8月に国家大学における第二次審査、つま
り正式に博士論文発表認可をいただいた。
この本を出版するに当たり、「複合動詞の構造と意味・用
法」の著者鄭野昌子先生を始め、日本における日本語学界の先
生方にお礼を述べたい。鄭野教授がこの分野の大先達として
1998年から沢山の貴重な関係文献をくださったお陰で研究を
順調に行う事が出来た。2000年に修士論文が完成した時、
研究方法や、研究結果について、誉めてくださったことが私が
とっては自信となり、研究を続ける大きな励みとなった。特に、
指導教官の湯本昭南教授に感謝を申し上げ上げたい。先生が厳しく
かつ熱心にご指導してくださったお陰で、最後に私が対象への
Image 2:
自分なりの新しい分類方法やアプローチを見つけることが出
来た。また、小池政治教授や川口健一教授にも感謝を申し上げ
たい。小池先生が著した「日本語は何ですか」等を通り
して、特にその後、お目にかかった時に日本語学についてのレ
ツスンを先生からいただいた。川口先生のお陰で、日本語や日
本語研究、そして諸先生方に巡り合うことができた。
ハノイで博士論文を書いている時、参考文献の日本人の作者をペ
トナム語に直書きするため、柴原知代先生に調べたり、チェック
したりしていただいた。大変助けていただいた。
修士論文に関しては、扇野竜一君をお礼を述べたい。忙
しい時間を割いて、丁寧に論文を正しい日本語に直してくださっ
た。
今まで、私の日本語学研究において、いつ
もそばにいて、親切に手伝ってくださったり、励ましてくださっ
たりした
日本人の皆さんに、心からお礼を申し上げ上げたい。皆さんから添
えていたただいたお陰で困難を乗り越え、仕事はかどら
せることができた。
ベトナムの先生方では、まずこの本を指導教官のグエン・
カオ・ダム教授に、そして、博士論文審査委員会の先生方、同
僚語氏にさし上げたい。また、ハノイ国家大学出版社に対して本
の出版を心よりお受けくださったことに感謝を申し上げたい。
本書を上梓するに当たって、住友財団からご支援いただき、
財団の児玉雄武氏からこの本の構成と語彙集の確定に関し
て色々なご協力をいただいた。特に、私を始め、全てのベトナ
ム人の研究者に支援、くださり、良い研究環境をくださった
国際交流基金に感謝を申し上げたい。
使用者皆さんの忌憚のないご意見とご教示を願うと
ころです。
〃〃〃、2002年11月20日
筆者
前書き
「日本語の複合動詞ハンドブック」をハンドブックと名乗っ
たものの、理論的・実用的な役割を本格的な辞書であると
言っても過言ではない。筆者の日本語複合動詞の研究は日本人
の日本語研究者・日本語教育者、特に東京外国語大学における修
士課程の審査委員会による評価に委ねたが、この複合動詞の研
究について、ベトナム語と日本語比較研究における博士課程では、ベトナム・
ハノイ国家大学における博士論文審査委員会によって優秀な研究成
果を得た。私はこのハンドブックは筆者の長年の言語学研究と日
本語教育成果から出た信頼性の高いものだと確信する。
構成の面で、本書が合理的かつ適切な展開を配慮したものだ
と分かる。本書は二つの分野から成る。第一部は学習や研究に日
本語複合動詞・複合動詞について必要な理論的・概観的な知識を与え、
第二部はそれを更に展開して実態上の言語生活に使用されている
代表的な複合動詞が辞書として並べてある。しかし、普通の辞書
とは異なり、辞書にはないもの複合動詞の結合タイプ及び教科
書・文学作品・他の辞書から引き出した適切な例文も示してある
ので、理論上・実践上に大変役立つ。また言語比較研究にも良
い資料となる。
複合動詞を通じて日本人の外界の見方・描写のし方
にも触れてあるので哲学・言語学の学際的な分野に至る点も極め
て興味深い。
最近、ベトナムでは日本語・日本文化が学習・研究ブームに
なりつつある状況に対し、理論と実践の側面を備えているこのよ
うな参考書が大変少ない状況におけるなかで本書には大きな価値
があると信じる。
本書が皆皆様の役に立つように大切に活用していただきたいと願
うものです。
〃〃〃、2004年1月9日
ホーアン・チョン・フィエン（教授・博士）
序文
Tran Thi Chung Toanさんの『日本語の複合動詞ハンドブック』
が出版されるということは、まことに有意義か喜ばしいことと
思います。
日本語では複合動詞の数が多く、重要で広範な役割を担って
いることはよく知られています。そのため、複合動詞をテーマにした
論文は少なくありませんが、それを学習者にどのように教えて
いくかという教育の観点から書かれたハンドブック形式のものは、
英語話者にとって「Handbook of Japanese Compound Verbs,
Yoshiko Tagashira&Jean Hoff, The Hokuseido Press, 1986」以外に見当
たりません。ベトナム語話者を対象にした本書がどれだけ画期的
なことかおわかりいただけるかと思います。
ベトナムにおける日本語教育は1990年代に本格化し、ベトナ
ム国同様急速に発展しつつあります。国際交流基金の調査による
と、日本語学習者数も66名(1990年)、3,055名(1993年)、10,106
名(1998年)と急増しています。現在、学習者のレベルが向上
題の一つですが、それには日越対照研究に基づき、ベトナム語で
書かれた本書のような教材が不可欠です。本書が、高度な日本語
語を得ベトナム人日本語教師に光を投げかけることはまち
がいありません。
私は10数年日本語教育及び外国人日本語教師に対する教師
研修に携わってきましたが、私自身も複合動詞に関心をもって
いました。複合動詞によって複雑な事象を表すことができますが、
複合動詞は多義的であり複雑で難しいものの一つだからです。どの
ように教えればいいのか試行錯誤を繰り返してきましたが、本
書のような教材を外国人日本語教師の方々が作ってくださること
がその解決の一つになるのでしょう。
本書は第1部で複合動詞の性質、意味、用法、特徴などを述べ、
第2部は使用頻度の高い700語以上の意義、解説、日本語及びベ
トナム語による例文を挙げた辞典となっています。これだけの分
析と記述を行うことは、時間的にも精神的にも多大なエネルギー
を要した、大変な仕事であったと推察いたします。本書は、日本語
教育に深い情熱を持ちつづけてきたTran Thi Chung Toanさんのま
さに努力の結晶です。複合動詞に興味を持つ人だけでなく、日本語
教育に関心を持つベトナム人及び日本人の参考書として大いに活
用していただきたいと
思います。
独立行政法人 国際交流基金 日本語国際センター
専任講師 柴原智代
Dẫn luận về động từ phức tiếng Nhật
I Động từ phức trong tiếng Nhật
Trong tiếng Nhật, dựa vào cấu trúc nội tại của từ, có thể phân từ
vựng ra thành các loại từ như sau:
Từ đơn (単語)
Tù ghép (合成語)
Từ phức hợp (複合語)
Tù phái sinh (派生語)
Từ phức hợp (còn gọi là từ phức) phát triển rất mạnh trong tiếng
Nhật. Đây là kiểu từ hai căn tố mang nghĩa từ vựng trở lên kết hợp
lại với nhau; từ phức hợp phản định với từ phái sinh ở chỗ từ phái sinh
là sự kết hợp của một căn tố với một hoặc vài phu tố. Tiêu biểu cho các
từ phức hợp, có thể kể ra danh từ phức, động từ phức, tính từ phức,
phó từ phức v.v… Việc phân định loại cho một kết hợp từ dựa vào
yếu tố sau trong khối kết hợp từ đó thuộc thành phần từ loại nào.
Thi dụ:
– Danh từ phức: Các danh từ phức được tạo thành từ 2 căn tố
vốn là danh từ kết hợp lại với nhau:
「山道」(Yama-michi): (nủi + đường): con đường núi
「夜明け」(Yo-ake): (buổi tối + sự mở ra): trời hửng sáng
「流星」(Nagare-boshi): (sự trôi + chảy + ngồi sao): ngôi sao băng
「心得」(Kokoro-e): (trái tim + cái có được): cái biết trước
「心得」(Kokoro-e): (trái tim + cái có được): cái biết trước
” .
–Tính từ phức: Các tính từ phức được tạo thành các căn tố từ
vựng có nghĩa kết hợp với nhau, trong đó yếu tố đúng sau thuộc về
loại từ tình từ:
「心得がい」 (Kokoro-e-gatai): (cái biết trước + khó): khó lí giải
「細長い」(hoso-nagai): (gầy, thon + dài): nhỏ và dài, thon
「歩きにくい」(aruki-nikui): (đi bộ + khó): khó bước đi.
– Phó từ phức: Các phó từ phức có thể được cấu tạo lại (i) từ hai
căn tố từ vựng trở thành phó từ trong ngôn ngữ chung hoặc có thể là
(ii) sự kết hợp của một phó từ đứng sau với các từ thuộc từ loại khác
chuyển hóa thành phó từ như:
(i). 「思う存分」 [omou-zonbun]: (suy nghĩ + thoải mái): thỏa
sức, tha hồ, thoả thích
(ii). 「幸いにも」[saiwai-nimo]: (may mắn + ni, mo phó từ, mo
dùng để nhấn mạnh thêm): rất may mắn là…
1.2 Động từ phức
1.2.1 Dạng liên dụng của động từ
Trong tiếng Nhật, động từ là một trong những từ loại biến hình
rất mạnh. Về mặt hình thái học, người ta chia các động từ thành 3
nhóm với 10 dạng thức biến đổi. 10 dạng thức này, nếu theo các
chức năng làm thành phần câu, lại có thể nhóm lại thành hai kiểu
dạng thức cơ bản là dạng kết thúc từ (với chức năng làm định ngữ
cho danh từ, làm vị ngữ cho câu) và dạng tiếp diễn của từ (để viết
hoặc nối tiếp các ý trong câu và dùng để cấu tạo tiếp các dạng thức
biểu hiện khác của từ) như bảng sau:
1
Bảng này được tạo ra trên cơ sở bảng Các dạng thức biến đổi của vị từ của
Teramura I, tr. 54 [78]
Bảng 1.2.1
Nhóm động từ
Nhóm 1
Nhóm 2
Nhóm 3
Dạng thức biến đổi
kak-
mi-
su- / ku-
- Dạng hiện tại
kak-u
mi-ru
su-ru / ku-ru - Dạng quá khứ
kai-ta
mi-ta
si-ta / ki-ta - Dạng đoản định / ý chí
kai-taro
mi-yo
si-yo / ko-yo - Dạng đoản định quá khứ
kai-taro
mi-taro
si-taro / ki-taro - Dạng mệnh lệnh
kak-e
mi-rō
si-rō / ko-i
Dạng tiếp diễn - Dạng điều kiện 1 (reba)
kak-eba
mi-reba
su-reba / ku-reba - Dạng điều kiện 2 (tara)
kai-tara
mi-tari
si-tari / ki-tari - Dạng liên dụng
kak-i
mi-
si- / ki- - Dạng Te
kai-te
mi-te
si-te / ki-te - Dạng Tari
kai-tari
mi-tari
si-tari / ki-tari
Như vậy, mỗi một hình thức xuất hiện của động từ tiếng Nhật
trong phát ngôn đều được đặt trong một thể đối lập da dang, nhiều
chiếu với các hình thức ngữ pháp khác tiềm ẩn trong đọc ngôn thức
người nói và người nghe.
Ví dụ, ta có động từ thì hành động đọc ở dạng từ điển là
「読む」[yomu]. Trong hoạt động giao tiếp, yomu sẽ được đặt trong các
thể đối lập sau đây:
Yomu >< yonda: đối lập về thời: phí quá khứ > <quá khứ’
Yomu / yonda > <yomou: đối lập về thức: tưởng thuật > <rừ rề,
mời mọc
Yomu > <yomanai: đối lập về cách thức nhận định: khẳng
định > <phủ định.
Yomu > <yomimasu: đối lập về phong cách: cách nói năng
bình thường, thân mật > <cách nói năng lịch sự.
‘ Dâu > «biểu thị sự đối lập về nghĩa.
Dạng liên dụng (mục 8, Bảng 1.2.1) nêu trên là một thuật ngữ
dược dùng trong lĩnh vực nghiên cứu ngôn ngữ học Nhật. Trong lĩnh
vực giảng dạy động từ cho người nước ngoài và trong các giáo
trình tiếng Nhật, dạng này thường được dùng để giới thiệu dạng
masu (ます形), có nghĩa là sau dạng thức này, có thể tiếp tục chấp
thêm một phụ tố chấp dính -masu (trong ngữ pháp phổ thông, masu
được gọi là trợ động từ) để tạo ra cách nói năng lịch sự vốn hay được
giới thiệu cho người nước ngoài học tiếng Nhật ở trình độ sơ cấp.
Dưới góc độ hình thái học, cả động từ được chia ở dạng masu
được coi là một một động từ mới phải dùng từ động từ chính. Vớivậy,
cả khối kết hợp dạng liên dụng + masu là một trong những từ tố của
từ vị của một động từ, giống như việc xem xét các hình tố của một
vĩ độ nào đó.
Để tiện dụng cho việc dạy tiếng, dạng masu được coi như một
dạng thức biến đổi cơ bản của động từ tiếng Nhật. Dạng masu được
sử dụng trong giao tiếp hàng ngày với phong cách nói năng lịch sự.
Ngoài chức năng tạo dạng masu, dạng liên dụng còn được dùng
trong các câu phức hợp (chủ yếu là văn viết) để chuyên tiếp ý câu
hoặc để miêu tả các hành động nối tiếp nhau của cùng một chủ thể
trong một bối cảnh nào đó.
1.2.2 Động từ phức tiếng Nhật
Động từ phức tiếng Nhật được bản đến trên công trình này
cũng được cấu tạo từ dạng liên dụng của động từ đứng trước. Cụ thể
là:
Khi có hai động từ đi liền nhau, trong đó, động từ đứng trước
được chia ở dạng liên dụng, động từ đứng sau tỉnh hình cho cả khối
kết hợp, tạo cho chúng có hoạt động từ vựng ứng với vị trí và chức
năng của một động từ trong câu thì khối kết hợp đó được xem là
một động từ phức.
Một số ví dụ cho động từ phức tiếng Nhật là:
「書き始める」 = [kaki-hajimeru] = (viết + bắt đầu): bắt
đầu viết.
「住み着く」 = [sumi-tsuku] = (sống + đã đến / có mặt):
sống yên ổn, lập nghiệp ổn định lại ở đâu đó.
「立ち並ぶ」 = [tachi-narabu] = (đứng + xếp thành hàng):
đứng san sát bên nhau, dựng cạnh nhau.
Thực ra, trong tiếng Nhật, trong một kết cấu từ phức, nếu yếu tố
đứng sau là động từ thì cả khối kết hợp từ đó, ở một nghĩa rộng, cũng
được xem là một động từ phức. Vì thế, nếu thật đầy đủ, khi nói đến
động từ phức, có thể kể thêm một số kết hợp sau:
[Danh từ + động từ]: 「目覚める」=[me-zameru] (mắt + mở):
mở mắt ra, tỉnh táo.
[Tính từ + động từ]: 「近寄る」=[hikayoru] (gần + về vào):
ghé lại gần
[Phó từ + động từ]: 「ぶら下がる」=[bura-sagaru]: (lào đảo +
thấp xuống): thông xuống.
Tuy nhiên, trong các kết hợp này, chỉ có yếu tố đứng sau là
động từ, còn yếu tố đứng trước lại thuộc về một từ loại khác. Vì vậy,
về hình thức, dưới góc độ hình thái, chúng cũng được coi là các động
từ phức, nhưng về mặt cấu trúc ngữ nghĩa thì nền tảng chúng đến
phạm vi từ phức nói chung, hoặc hiện tượng chuyển loại hay mới kết hợp giữa các từ loại khác để nghiên cứu thì sẽ thích hợp
hơn.