Tải FREE sách Cái Trống Thiếc PDF – Gunter Grass

Lời Mở Đầu: Tấm Gương Méo Hình Của Lịch Sử Đức

“Cái Trống Thiếc” (xuất bản năm 1959) là tiểu thuyết đầu tay và là tác phẩm nổi tiếng nhất của Günter Grass, đánh dấu sự ra đời của một phong cách văn học hậu chiến Đức mới mẻ và đầy thách thức. Tác phẩm là một câu chuyện ngụ ngôn đen hiện đại, nhuốm màu sắc giễu nhại, nhưng lại ẩn chứa nhiều thâm trầm triết lý.

Tiểu thuyết được kể dưới dạng tự truyện của nhân vật chính Oskar Matzerath, một người đang ở trong trại điều dưỡng tâm thần. Oskar, sinh năm 1924 tại thành phố Danzig (nay là Gdansk), đã đưa ra một quyết định kỳ lạ vào ngày sinh nhật lần thứ 3 của mình: khước từ thế giới người lớn và tự nguyện ngừng lớn. Cậu giữ mãi thân hình của đứa trẻ lên ba, cao chưa đầy 1 mét. Chiều cao 94 cm này trở thành “tầm cao” độc đáo để cậu nhìn nhận và miêu tả thế giới nhố nhăng, xô lệch, kệch cỡm của người lớn, đặc biệt là sự trỗi dậy và sụp đổ của chủ nghĩa Phát xít Đức.

Tác phẩm không chỉ là cuốn tiểu thuyết mà còn là sự “hòa sắc kỳ ảo trong văn chương”. Grass đã hòa trộn lối kể chuyện tả thực với tư duy huyền ảo, kỳ bí, sử dụng những hình tượng siêu phàm như chiếc trống thiếc và khả năng phá vỡ đồ vật bằng tiếng thét chói tai của Oskar để mổ xẻ tâm lý người Đức và thực trạng nước Đức thời kỳ này. Cuốn sách được chia thành Ba Quyển: Quyển I – Cái Váy Ụp, Quyển II – Đồ Đồng Nát, và Quyển III (ẩn danh trong mục lục).

1. Tóm Tắt Chi Tiết Ba Quyển Của Tiểu Thuyết

“Cái Trống Thiếc” là một biên niên sử về những năm tháng hỗn loạn, được lọc qua con mắt sắc sảo và dị biệt của Oskar Matzerath, từ Danzig phồn thịnh đến Berlin tan hoang.

1.1. Quyển I – Cái Váy Ụp: Sự Khước Từ và Tuổi Thơ Dị Biệt

Quyển I tập trung vào nguồn gốc gia đình và quyết định ngừng lớn của Oskar.

• Nguồn Gốc Huyền Bí: Oskar thuật lại những câu chuyện về nguồn gốc gia đình mình, bắt đầu từ việc bà ngoại Anna Bronski thụ thai mẹ cậu, Agnes, dưới một luống khoai tây. Chi tiết này lập tức đưa câu chuyện vào khu vực của sự kỳ ảo, xác lập một dòng máu hỗn loạn và phi lý tính.
• Quyết Định Ngừng Lớn: Vào sinh nhật lần thứ ba, khi nhận được món quà là chiếc trống thiếc, Oskar chứng kiến những trò hề xấu xa, thói đạo đức giả bẩn thỉu của thế giới người lớn và quyết tâm không bao giờ lớn nữa. Cậu cố ý ngã cầu thang để củng cố quyết định này, khiến cơ thể cậu dừng phát triển ở mức 94 cm.
• Chiếc Trống và Tiếng Thét: Chiếc trống thiếc trở thành vật bất ly thân của Oskar, là công cụ để cậu tương tác với thế giới, bằng cách đập trống, cậu thể hiện sự phản kháng thầm lặng và sự châm biếm của mình. Sức mạnh thần bí của Oskar là khả năng phá vỡ đồ vật bằng tiếng thét chói tai. Cậu sử dụng khả năng này để phản đối các cuộc mít-tinh của Đức Quốc Xã, gây ra sự hỗn loạn bằng cách thay đổi nhịp điệu bài hát, hoặc đơn giản là để bày tỏ sự bất mãn cá nhân.
• Mối Quan Hệ Ba Người: Oskar sống trong một tam giác tình cảm phức tạp. Mẹ cậu, Agnes Matzerath, có mối quan hệ mập mờ với Jan Bronski, người Ba Lan. Oskar gọi Jan là “bố giả định” và Alfred Matzerath, người chồng hợp pháp của Agnes và là thành viên Đảng Quốc Xã, là “bố pháp lý”.
• Cái Chết Của Mẹ: Mẹ Oskar chết sau khi ăn quá nhiều cá bơn (một biểu tượng của sự tham lam và sự tự hủy hoại). Đây là một trong những mất mát lớn đầu tiên, càng củng cố sự cô độc và thái độ khước từ thế giới của Oskar.

1.2. Quyển II – Đồ Đồng Nát: Chiến Tranh và Sự Suy Đồi

Quyển II bao gồm các chương như “Sở Bưu Chính Ba Lan,” “Maria,” “Đoàn Văn Công Tiền Tiến Bebra,” và “Trò Chơi Nô – En”, mô tả cuộc sống của Oskar trong thời kỳ Chiến tranh Thế giới thứ II tại Danzig.

• Trận Chiến Sở Bưu Chính Ba Lan: Đây là một trong những phân đoạn nổi tiếng nhất của cuốn sách. Jan Bronski, “bố giả định” của Oskar, tham gia bảo vệ Sở Bưu Chính Ba Lan khi Đức Quốc Xã tấn công. Oskar, dù rất yêu Jan, đã quyết định tố giác Jan với kẻ chiếm đóng để tự cứu lấy mình. Jan bị bắn chết. Sự kiện này là một vết nhơ đạo đức lớn trong cuộc đời Oskar, thể hiện sự mâu thuẫn giữa đạo đức truyền thống và bản năng sinh tồn.
• Thế Giới Người Lớn Sụp Đổ: Oskar chứng kiến sự diệt chủng người Do Thái và sự suy đồi đạo đức của những người xung quanh. Maria, một cô gái trẻ làm việc tại cửa hàng của Alfred Matzerath, trở thành người tình của cả Alfred và Oskar. Maria sinh ra Kurt, đứa con mà Oskar nghi ngờ là của mình. Mối quan hệ này làm tăng thêm sự hỗn loạn và méo mó trong cấu trúc gia đình và xã hội.
• Chiến Tranh và Tiền Tuyến: Oskar gia nhập Đoàn Văn Công Tiền Tiến Bebra, một nhóm diễn viên lùn biểu diễn ở tiền tuyến để giải trí cho lính Đức. Tại đây, cậu gặp Bebra, một người lùn lớn tuổi, người đã chỉ trích sự ảo tưởng của Oskar về việc ngừng lớn. Bebra là hình tượng của người nghệ sĩ dị biệt, sống sót bằng cách sử dụng chính sự dị biệt của mình.
• Cái Chết Của Alfred Matzerath: Khi chiến tranh kết thúc, quân đội Liên Xô chiếm Danzig. Alfred Matzerath, bố pháp lý của Oskar, cố gắng phi tang chiếc huy hiệu Đảng Quốc Xã bằng cách nuốt nó. Oskar, vốn ngấm ngầm hận Alfred, đã đặt bẫy để Alfred nuốt chiếc huy hiệu và chết. Sự kiện này là một hành động “bất hiếu” phức tạp, đồng thời là sự tự hủy diệt của chủ nghĩa Phát xít. Trong đám tang của Alfred, Oskar quyết định “lớn trở lại” bằng cách tự chui ra khỏi vỏ bọc 94 cm của mình, nhưng lại bằng “rất nhiều đau đớn”.

1.3. Quyển III: Sau Khi Chiến Tranh Kết Thúc

Quyển III (không có tiêu đề trong mục lục) mô tả cuộc sống của Oskar sau chiến tranh, khi cậu đã lấy lại khả năng phát triển thể chất một cách đột ngột.

• Sự Trở Lại Với Chiều Cao Bình Thường: Oskar lớn lên nhanh chóng, nhưng không phải một cách tự nhiên mà bằng sự đau đớn, trở lại với chiều cao xấp xỉ 1,2 mét. Dù vậy, cậu vẫn giữ thân hình nhỏ bé và dị biệt.
• Cuộc Sống Ăn Mày và Nghệ Sĩ: Sau chiến tranh, Oskar sống bằng nghề ăn mày và sử dụng sự dị biệt của mình để kiếm ăn trên sự nông nổi của xã hội. Sau đó, cậu làm người mẫu và phát triển sự nghiệp trong giới nghệ thuật, trở thành một nghệ sĩ gõ trống jazz nổi tiếng ở Tây Đức.
• Vụ Án Và Nhà Thương Điên: Oskar vướng vào một vụ án giết người không rõ ràng. Cậu bị nghi ngờ giết y tá Dorothea bằng cách bỏ quả trứng màu vào súp của bà. Sự thật là cậu đã tìm thấy chiếc nhẫn của Alfred Matzerath trên ngón tay của một người đàn ông lạ mặt. Oskar bị kết tội và vào sống trong trại điều dưỡng tâm thần.
• Hình Tượng Phù Thủy Đen: Đoạn kết của tiểu thuyết tập trung vào nỗi ám ảnh của Oskar về “Phù Thủy Đen” (Black Witch). Phù Thủy Đen là hình ảnh của thần chết, tội lỗi và sự truy đuổi. Oskar, người luôn tìm cách chạy trốn khỏi thế giới và lịch sử, nhận ra Phù Thủy Đen luôn ở đằng sau cậu, và giờ đây, ở trước mặt cậu. Hình ảnh này kết thúc cuốn sách, cho thấy dù cơ thể có lớn lên, dù xã hội có yên bình, nhưng bóng ma của quá khứ và sự truy đuổi của lương tâm vẫn không bao giờ buông tha Oskar.

2. Phân Tích Hình Tượng và Chủ Đề Chính

“Cái Trống Thiếc” là một kiệt tác của Chủ nghĩa Hậu hiện đại và Hiện thực Huyền ảo, sử dụng các hình tượng mạnh mẽ để châm biếm và tố cáo lịch sử.

2.1. Oskar Matzerath: Kẻ Tự Thu Mình và Người Kể Chuyện Không Đáng Tin

Oskar không chỉ là nhân vật chính mà còn là một nhà sử học dị biệt.

• Sự Khước Từ Sáng Suốt: Quyết định ngừng lớn là hành động phản kháng mang tính triết học. Oskar nhìn thế giới từ tầm cao 94 cm, khiến thế giới người lớn trở nên lố bịch, xô lệch. Cậu khước từ sự trưởng thành (lớn lên) vì nó đồng nghĩa với việc chấp nhận sự đạo đức giả và tội ác của xã hội Đức.
• Người Kể Chuyện Không Đáng Tin: Oskar kể câu chuyện từ trại tâm thần, với giọng điệu chói tai, quái đản, pha trộn sự thật, liên tưởng và huyền ảo. Sự thiếu tin cậy của người kể chuyện là một công cụ nghệ thuật: nó phản ánh bản chất của lịch sử—một sự lắp ghép, chắp vá, và méo mó của các sự kiện. Bằng cách trở thành một “ký ức” không thể bị lãng quên, Oskar đảm bảo rằng quá khứ đen tối của Đức Quốc Xã sẽ không bao giờ chấm dứt.
• Đạo Đức và Sinh Tồn: Oskar không phải là một anh hùng, mà là một kẻ vô đạo đức sống sót. Việc tố giác Jan Bronski hay bày mưu cho Alfred Matzerath chết đều là những hành động phi đạo đức nhưng lại là cần thiết cho sự sống sót của cậu trong môi trường chiến tranh tàn khốc. Grass đã huỵch toẹt ra sự thật phũ phàng rằng trong chiến tranh, giáo lý và đạo đức truyền thống thường bị đẩy lùi bởi bản năng sinh tồn.

2.2. Chiếc Trống Thiếc: Công Cụ Của Ký Ức và Phản Kháng

Chiếc trống thiếc là vật bất ly thân của Oskar, mang nhiều ý nghĩa tượng trưng:

• Ký Ức và Phục Hồi: Chiếc trống đại diện cho ký ức và sự kiên định của Oskar. Bằng cách gõ trống, cậu tái hiện lại quá khứ, biến lịch sử thành một điệu nhạc. Khi chiếc trống bị hỏng hoặc bị lấy đi, Oskar rơi vào trạng thái mất kiểm soát, thể hiện rằng ký ức của cậu bị gián đoạn.
• Phản Kháng Thầm Lặng: Tiếng trống là âm thanh của sự phản đối. Trong các cuộc mít-tinh của Phát xít, tiếng trống của Oskar có thể lấn át và làm rối loạn những bài diễn thuyết và bài ca quân đội, biến chúng thành một điệu nhảy “valse ba nhịp” lố bịch. Nó là sự giễu cợt đầy sức mạnh của nghệ thuật trước sự độc tài chính trị.
• Sức Mạnh Hủy Diệt Của Nghệ Thuật: Khả năng phá vỡ đồ vật bằng tiếng thét là ẩn dụ cho sức mạnh hủy diệt của lời nói và nghệ thuật. Oskar sử dụng giọng hát của mình để làm vỡ kính cửa sổ trong các cửa hàng (được nhắc đến trong các chương như “Tan Tành Ô Cửa Kính” và “Những Mặt Cửa Hàng”), tượng trưng cho sự phá hủy các lớp vỏ bọc giả tạo và những ảo tưởng tư sản của xã hội Đức.

2.3. Sự Phá Vỡ Cấu Trúc Gia Đình và Xã Hội

Tác phẩm khám phá sự rạn nứt của gia đình và xã hội trong bối cảnh chiến tranh:

• Đan Zig: Giao Lộ Hỗn Loạn: Danzig, thành phố nơi Oskar sinh ra, là một thành phố biên giới giữa Ba Lan và Đức. Sự tồn tại của Oskar với dòng máu hỗn loạn (Ba Lan và Đức) phản ánh sự xung đột chính trị và văn hóa của thành phố này. Gia đình ba người (Agnes, Jan, Alfred) là một tiểu vũ trụ thu nhỏ của sự đối đầu Đức-Ba Lan và sự suy đồi đạo đức.
• Tội Lỗi Tập Thể (Collective Guilt): Thông qua những chứng kiến của Oskar, Grass mổ xẻ tâm lý người Đức hậu chiến. Tác phẩm tố cáo sự “mặc cảm tội lỗi” và sự “bế tắc tinh thần” của nước Đức thất trận, quốc gia chưa thực sự hòa giải với quá khứ đen tối và các nước láng giềng. Oskar, với sự tàn ác và sự thông minh lạnh lùng của mình, trở thành “gương mặt bị quên lãng của lịch sử”, đại diện cho sự thật phũ phàng mà người Đức không muốn khoe ra.

3. Cảm Nhận Cá Nhân Về Tác Phẩm và Ý Nghĩa Triết Học

“Cái Trống Thiếc” là một trải nghiệm đọc vừa choáng váng vừa đầy trí tuệ, là một thách thức đối với cách chúng ta nhìn nhận lịch sử và đạo đức.

3.1. Sự Kết Hợp Tuyệt Vời Của Thi Pháp

Điều khiến tác phẩm này trở nên vĩ đại là sự đột phá về thi pháp. Grass đã sử dụng bút pháp hoạt bát phóng túng, đầy ắp liên tưởng, hòa trộn các cấp độ ngôn ngữ (từ phong cách kinh thánh đến cách nói bình dân). Sự kết hợp này tạo ra một dòng chảy văn xuôi cuồn cuộn, chói màu và đầy kịch tính.

Cảm nhận của tôi về phong cách này là sự nhận ra rằng, để nói về một thời kỳ lịch sử điên rồ và phi lý như Đức Quốc Xã, chỉ có ngôn ngữ và hình tượng phi lý mới có thể nắm bắt được chân lý cay đắng. Sự giỡn cợt, méo mó của Oskar chính là cách duy nhất để “vượt nổi ức chế” và viết về “kẽ nứt không gì bù đắp nổi trong lịch sử của văn minh” sau Auschwitz.

3.2. Chân Lý Cay Đắng Đằng Sau Sự Giễu Cợt

Bằng sự giễu cợt đầy sắc lạnh của Oskar, Grass đã thành công trong việc “mổ xẻ” lịch sử từ trong ruột của nó. Cảm nhận cá nhân tôi là sự cảm phục trước lòng dũng cảm của Grass khi ông không ngại “phá vỡ những bức rào cấm kỵ” và sự giả tạo của xã hội hậu chiến.

• Tội Lỗi Cá Nhân và Lịch Sử: Oskar là bằng chứng cho thấy sự tàn ác không chỉ đến từ các nhà lãnh đạo mà còn từ sự đồng lõa, sự vô tâm và sự ích kỷ cá nhân. Tội lỗi của Oskar (tố giác Jan, gián tiếp giết Alfred) là sự phản ánh tội lỗi cá nhân của hàng triệu người Đức đã quay lưng hoặc chấp nhận Phát xít.
• Kẻ Sống Sót Dị Biệt: Oskar sống sót nhờ sự dị biệt và sự khôn ngoan của mình—thứ hàng hóa duy nhất mà cậu có. Sự sống sót của cậu là một sự “ngụy trang” liên tục. Cậu chọn cách tiếp tục ngụy trang trước cả ông thầy lùn Bebra, cay đắng nhận ra rằng sự lùn, sự dị biệt vẫn là cách để kiếm ăn trên sự nông nổi của đồng loại.

3.3. Ám Ảnh Phù Thủy Đen

Hình tượng “Phù Thuỷ Đen” ở đoạn kết là đỉnh cao của sự ám ảnh siêu hình. Mụ phù thủy, đại diện cho bản chất tăm tối, tội lỗi, và sự trừng phạt, luôn truy đuổi Oskar.

• Sự Truy Đuổi Vô Tận: Dù Oskar có trốn vào trại tâm thần, dù cậu có lớn lên và trở thành một nghệ sĩ, cậu vẫn không thể thoát khỏi bóng ma của quá khứ. Cảm nhận của tôi là sự tuyệt vọng hiện sinh mà Grass muốn truyền tải: lịch sử và lương tâm (hay chính là cái ác và tội lỗi) không phải là những thứ có thể bị chôn vùi. Chúng sẽ luôn ở đó, “Nay ở trước mặt tôi, đối mặt tôi ĐEN”, đòi hỏi sự đối diện trực diện.
• Kết Thúc Mở: Việc Oskar vẫn đang ở trong trại điều dưỡng khi kể chuyện (một chi tiết có tính biểu tượng trong thể loại tự truyện không đáng tin) cho thấy câu chuyện chưa bao giờ kết thúc. Ký ức vẫn còn sống.

“Cái Trống Thiếc” là một cuốn sách không thể bỏ qua cho những ai muốn hiểu sâu hơn về lịch sử, về sức mạnh của nghệ thuật, và về bóng tối trong tâm hồn con người.